Fundusz rozwoju
Fundusz rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej (FRPA) nadal działa.
Stanowi pokrzepiający przykład inicjatywy, która jest kontynuowana i wręcz rozwijana mimo zmiany rządzącej koalicji.
Gwoli przypomnienia, fundusz rozwoju przewozów autobusowych został powołany ustawą z 16 maja 2019 r., czyli prawie sześć lat temu. Przepisy tejże ustawy weszły w życie 18 lipca 2019. Fundusz został zaplanowany w wieloletniej perspektywie. W okresie 2020-23 kwota planowanych przychodów FRPA wynosiła corocznie 800 mln zł. W związku z coraz większym zainteresowaniem organizatorów publicznego transportu zbiorowego, czyli samorządów, dofinansowaniem deficytowych linii ze środków funduszu, jego budżet zwiększono w 2024 r. do 1 mld zł, a w 2025 r. wynosi 1 mld 70 mln złotych. Dopłata do 1 wozokilometra to maksymalnie 3 zł.
Samorządy startują
Układ jest taki, że dysponent funduszu, czyli minister infrastruktury przydziela pieniądze wojewodom. Co roku minister dokonuje podziału środków na województwa. Środków przewidzianych na dany rok budżetowy w planie finansowym funduszu na dofinansowanie realizacji zadań własnych organizatorów w zakresie przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej. Wojewodowie, po otrzymaniu informacji o przyznanych środkach, zamieszczają w Biuletynie Informacji Publicznej swojego urzędu wojewódzkiego dane o m.in. kwocie i terminie na złożenie wniosków o dopłatę z funduszu. Następnie rozpatrują wnioski, dokonują ich oceny i uszeregowania. Potem organizator publicznego transportu zbiorowego podpisuje odpowiednią umowę z wojewodą.
Po kasę zgłaszają się organizatorzy publicznego transportu zbiorowego, czyli jednostki samorządu terytorialnego, czyli gminy, powiaty, województwa oraz ich związki: międzygminne, powiatowo-gminne, powiatów. FRPA nie obejmuje komunikacji miejskiej. Zgodnie z ustawą pierwszeństwo w objęciu dopłatą przysługuje gminom i związkom międzygminnym.
Do operatorów
Jak wyjaśnia Rafał Jaśkowski, dyrektor Biura Komunikacji Ministerstwa Infrastruktury, operatorem publicznego transportu zbiorowego może być samorządowy zakład budżetowy oraz przedsiębiorca uprawniony do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie przewozu osób, który zawarł stosowną umowę z organizatorem takiego transportu. Reasumując, droga złotówek przedstawia się tak: minister infrastruktury – wojewoda – samorząd – przewoźnik samorządowy albo „prywatny”. Dodajmy, że warunkiem uzyskania dopłaty jest sfinansowanie przez organizatora transportu, czyli przez zainteresowany samorząd, co najmniej 10 proc. deficytu konkretnej, autobusowej linii.
Teraz z rezerwą
W tym roku nowością w FRPA jest 5-procentowa rezerwa, możliwa do uruchomienia w przypadku, gdy kwota wynikająca ze złożonych przez organizatorów wniosków o objęcie dopłatą przewozów autobusowych przekroczy limit środków przyznanych dla danego województwa. W takim przypadku wojewoda może złożyć wniosek o przekazanie środków z rezerwy. O dodatkowe środki można wnioskować już od 1 stycznia 2025 r. Wnioski wojewodów są realizowane aż do wyczerpania rezerwy.
Stop wykluczeniu
Fundusz jest nakierowany przede wszystkim na likwidację wykluczenia komunikacyjnego na terenach pozamiejskich, co podkreśla Anna Szumańska, rzecznik prasowy Ministerstwa Infrastruktury. Osoby zamieszkujące obszary oddalone od dużych aglomeracji stanowią najbardziej wykluczoną komunikacyjnie grupę. W miejscowościach oddalonych od dużych miast najczęściej występują problemy z dostępem do komunikacji autobusowej, co często ogranicza możliwości rozwojowe regionu. Organizatorzy publicznego transportu zbiorowego, którymi są jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki, najlepiej znają potrzeby przewozowe mieszkańców danego obszaru i to oni decydują, które linie autobusowe należy uruchomić lub odtworzyć przy wsparciu funduszu.
Resort infrastruktury obserwuje rosnące, pozytywne zainteresowanie funduszem ze strony wszystkich podmiotów uczestniczących w rynku publicznego transportu zbiorowego. Corocznie zwiększa się także liczba linii komunikacyjnych uruchamianych przy wsparciu funduszu oraz wykorzystanie jego środków.
FRPA jest zasilany nie tylko przez budżet państwa, w br. może trafić do niego z tego źródła maksymalnie 400 mln zł. Inne wpływy pochodzą m.in. z opłaty emisyjnej, opłaty paliwowej, opłaty zastępczej związanej z udziałem biokomponentów w paliwach ciekłych.
T&M nr 2/2025
Tekst: Jacek Dobkowski
Add comment