Smarują cały czas

Oleje przekładniowe do samochodów ciężarowych to specjalistyczne produkty, których właściwości chemiczne i fizyczne są kluczowe dla długotrwałego i bezawaryjnego funkcjonowania układów przekładniowych, takich jak skrzynie biegów, mosty napędowe, dyferencjały.

Tym razem poprosiliśmy ekspertów z firm olejowych o odpowiedzi na dwa pytania. Dobry olej przekładniowy to jaki, jakie powinien mieć cechy? I czym kierują się polscy przewoźnicy przy zakupie oleju przekładniowego? Pierwsze zagadnienie syntetycznie ujmuje Marek Klimowicz z PHU Andrzej Klimowicz (Neste). Dobry olej przekładniowy powinien posiadać odpowiednią lepkość, dostosowaną do warunków pracy przekładni, chronić przekładnię przed korozją, posiadać odpowiednią stabilność termiczną oraz oksydacyjną, co wydłuży jego żywotność i umożliwi rzadsze wymiany. Nie może uszkadzać uszczelek i powinien posiadać dodatki EP, które zmniejszają tarcie i chronią elementy przekładni przed przedwczesnym zużyciem. Najważniejszym jednak jest, aby spełniał normy zalecane przez producenta przekładni.

– Definicja dobrego lub właściwego oleju do skrzyń biegów sprowadza się moim zdaniem do dwóch punktów: spełnienie wymagań producentów pojazdów potwierdzone aprobatą i trwałość oleju w czasie – uważa Cezary Wyszecki, doradca techniczny w dziale sprzedaży pośredniej środków smarnych w Shell Polska. – Im bardziej olej przewyższa kryteria określone przez producenta, tym dłuższa żywotność skrzyni biegów i jeszcze większe obniżenie zużycia paliwa. Przy wysokich przebiegach pojazdów, dzięki przejściu na nowoczesny produkt można znacznie obniżyć koszty oleju w przeliczeniu na każdy przejechany kilometr. Nawet jeśli wymiana środka smarnego nastąpi wcześniej, to niewątpliwą korzyścią z zastosowania innowacyjnych olejów będzie dużo lepsza ochrona układu mechanicznego i wydłużona żywotność skrzyni biegów, a w konsekwencji niższy całkowity koszt eksploatacji. Pamiętajmy, że w transporcie długodystansowym nawet niewielkie oszczędności mają znaczenie.

Kluczowy element

Specjaliści marki Tedex podkreślają, że dobór odpowiedniego środka smarnego do mechanicznych i automatycznych skrzyń biegów to kluczowy element, który bezpośrednio wpływa na niezawodność i wydajność pojazdów. Dobry olej powinien przede wszystkim zapewniać skuteczną ochronę przed zużyciem i tarciem, co przekłada się na dłuższą żywotność elementów przekładni. Jego właściwości muszą gwarantować stabilność lepkości nawet w ekstremalnych warunkach pracy, gdzie wysokie obciążenia i zmienne temperatury stanowią codzienność. Wskaźnik lepkości dostarczany przez producenta oleju stanowi cenną informację – im wyższy, tym lepiej olej radzi sobie ze zmianami temperatur, zachowując odpowiednią płynność w niskich i stabilność w wysokich warunkach termicznych. Nowoczesne oleje muszą charakteryzować się również wysoką odpornością na utlenianie i procesy starzenia. Dzięki temu układ przekładniowy pozostaje czysty, wolny od osadów i zanieczyszczeń, co minimalizuje ryzyko awarii.

Patrycja Danielewicz, specjalista ds. marketingu Syntaco (Q8) wylicza sześć cech dobrego oleju do przekładni. Wysokiej jakości komponenty – skład oleju musi opierać się na starannie dobranych, wysokiej klasy bazach i dodatkach, które podnoszą jego wydajność i trwałość. Wysokie stężenie dodatków, mieszczące się w górnych limitach dla danej specyfikacji olejowej, zwiększa koszt wytworzenia, ale zapewnia lepszą ochronę i wydajność produktu. Po trzecie, wsparcie techniczne po sprzedaży. Dobry produkt to także wsparcie techniczne, które umożliwia skuteczne doradztwo i pomoc w rozwiązaniu ewentualnych problemów, co gwarantuje lepszą obsługę klienta.

Po czwarte, ochrona podzespołów w szerokim zakresie temperatur. Olej powinien zapewniać niezawodną ochronę od niskich temperatur podczas uruchamiania (zapobieganie niedopłynięciu oleju) aż po wysokie temperatury pracy, gdzie kluczowe jest utrzymanie filmu olejowego. Kolejną kwestię stanowi odporność na procesy starzenia. Wysoka wytrzymałość na starzenie oznacza dłuższą żywotność oleju, co przekłada się na rzadszą konieczność jego wymiany i niższe koszty eksploatacyjne. I na koniec, kompatybilność materiałowa. Olej musi być neutralny dla materiałów, z których są wykonane uszczelnienia, węże i inne elementy układu przekładniowego, co zapobiega ich uszkodzeniom i wyciekom.

Stabilność przede wszystkim

– Pierwszą i jedną z najważniejszych cech oleju przekładniowego jest stabilność termiczna i oksydacyjna – podsumowuje Krystian Pietrzykowski, Mannol Polska. – Podczas intensywnej pracy przekładnia generuje wysokie temperatury, prowadzące do utleniania się oleju, czego efektem jest jego degradacja, powstawanie osadów i zmniejszenie zdolności smarowania. Przeciwdziałają temu dodatki przeciwutleniające, takie jak pochodne amin czy fenole.

Następną, istotną cechą dobrego oleju jest zdolność do tworzenia filmu olejowego, odpowiedzialnego za smarowanie i minimalizowanie tarcia. W tym celu wykorzystuje się dodatki EP (Extreme Pressure), które pozwalają na utworzenie stabilnej warstwy ochronnej na powierzchniach roboczych przekładni, szczególnie pod dużym naciskiem. Dodatki EP składają się z organicznych związków siarki, fosforu lub chloru, które tworzą mikroskalowe warstwy smarne, zapobiegające bezpośredniemu kontaktowi metal-metal w miejscach wysokiego ciśnienia.

Związki cynku czy fosforany mają z kolei zadbać o odpowiednie właściwości przeciwzużyciowe oleju. Cynk w postaci dithiofosforanów pełni funkcję smarującą, zabezpieczając powierzchnie robocze przed ścieraniem i zmniejszając zużycie kół zębatych, łożysk czy synchronizatorów. Istotną rolę odgrywają też modyfikatory tarcia, takie jak związki boru, poprawiające płynność działania mechanizmów przekładniowych i ograniczające ich zużycie.

– Kolejnym istotnym składnikiem są dodatki przeciwkorozyjne – kontynuuje Krystian Pietrzykowski. – Olej musi zapobiegać korozji elementów przekładni, które mogą zostać uszkodzone przez wilgoć lub produkty spalania, a także przez zanieczyszczenia. Z tego powodu stosuje się w oleju środki ochrony przed korozją, takie jak związki baru, które tworzą warstwę ochronną na powierzchni metali, zabezpieczając je przed działaniem agresywnych substancji.

A w handlowej praktyce?

Czas na drugą sprawę, czym kierują się polscy przewoźnicy przy zakupie.
Trzy, najpopularniejsze klasyfikacje lepkościowe to 75W-80, 75W-90, 80W-90. Patrycja Danielewicz (Q8) i Marek Klimowicz (Neste) podkreślają, że część nabywców zwraca uwagę nie tylko na lepkość, lecz również na to, czy dany produkt spełnia odpowiednie normy. Niestety, pomijanie specyfikacji producenckich jest poważnym błędem, ponieważ lepkość to tylko jeden z wielu parametrów, który nie gwarantuje zgodności z wymaganiami technicznymi pojazdu.

– Coraz więcej klientów świadomie wybiera oleje posiadające konkretne dopuszczenia producentów pojazdów – mówi Patrycja Danielewicz. – Ta grupa świadomych użytkowników, którzy zwracają uwagę na zgodność oleju z wymaganiami technicznymi określonymi przez producenta, systematycznie się powiększa, co jest pozytywnym trendem na rynku.

Z drugiej strony, w biznesowej praktyce istotna jest uniwersalność. Jak zaznacza Krystian Pietrzykowski (Mannol), wielu przewoźników aby ograniczyć koszty wymiany i ryzyko pomyłki, stosuje tylko jeden typ oleju do wszystkich swoich ciężarówek, często różnych marek. Wybierają taką formulację, która sprawdza się w każdym pojeździe, co pozwala z jeden strony otrzymać lepszą cenę produktu przy dużych zamówieniach, a z drugiej ułatwia proces samej wymiany oleju. Im mniej wytycznych, którymi muszą kierować się mechanicy na bazie, tym proces obsługi pojazdu jest sprawniejszy.

Kupujący coraz częściej decydują się też na takie oleje przekładniowe, które mogą stosować nie tylko w skrzyni biegów, ale również w innych częściach pojazdu jak zwolnice, mosty, intardery, reduktory. Wszystko w imię większej uniwersalności, która ułatwia eksploatację ciężarówek, skraca czas niezbędny do ich obsługi, a finalnie obniża koszty, jakie ponieść musi przewoźnik.

– Jeśli chodzi o kryteria wyboru olejów przekładniowych przez użytkowników oraz właścicieli flot to są one stałe – komentuje Cezary Wyszecki, Shell Polska. – W okresie obowiązywania gwarancji na pojazd polegają na zaleceniach serwisów lub producentów, co pozwala na utrzymanie gwarancji. Po tym czasie część przewoźników kieruje się ceną, poszukując produktów najtańszych. Inni pozostają przy oleju, który był zalany w skrzyni biegów lub szukają zamiennika podobnej klasy, podejmując decyzję na podstawie zaufania do marki oferującej klasowe oleje. Tutaj, zwłaszcza w przypadku większych flot, liczą się też takie kwestie jak wsparcie techniczne, pomoc w doborze najlepszego oleju, dostęp do dokumentacji i certyfikatów. Olej musi być również łatwo dostępny, aby ułatwić regularne serwisowanie loty.

Na wsparcie techniczne kładą nacisk również specjaliści z Tedexu. Możliwość konsultacji z doradcą technicznym, który pomoże dobrać odpowiedni produkt do konkretnych warunków pracy, jest dla przewoźników dodatkowym atutem.

CHARAKTERYSTYKI OLEJÓW PRZEKŁADNIOWYCH

Gulf

Syngear 75W-90 to w pełni syntetyczny, stabilny termicznie olej do przekładni napędowych, zaprojektowany w celu spełnienia surowych wymagań lekkich i ciężkich pojazdów użytkowych oraz sprzętu terenowego pracującego w najtrudniejszych warunkach. Powstaje z syntetycznych olejów bazowych i zaawansowanego technologicznie pakietu dodatków, żeby zapewnić niezrównaną ochronę i przedłużoną trwałość elementów układu napędowego. Charakteryzuje się bardzo dobrą płynnością w niskich temperaturach, zapewnia lepszą oszczędność paliwa. API GL-5, MT-1, DAF, Eaton, Iveco, Mack GO-J, MAN 342 S1, 341 Z2, MB 235.8, Scania STO 2:0 A FS (do osi), ZF TE-ML 02B, 05A, 12L, 12N, 16F, 17B, 19C, 21A.

Multi-Vehicle ATF to wysokiej jakości syntetyczny płyn do automatycznych skrzyń biegów wykorzystywanychprzez wielu producentów samochodów. Został zaprojektowany wyłącznie z zaawansowanych technologicznie dodatkóworaz skrupulatnie wyselekcjonowanych płynów, wychodząc z konwencjonalnych ograniczeń, jaki nakładają na tegotypu środek smarny formulacje spełniające normy Dexron III i Mercon. Spełnia lub przewyższa wymaganipraktycznie wszystkich producentów pojazdów oraz automatycznych skrzyń biegów z Europy, Ameryki Północnej i Azji(włączając w to standard JASO 1-A, Japońskiego Stowarzyszenia Producentów Samochodów). Aprobaty i normy m.in.: Allison C-4, ZF TE-ML 02F, 03D, 4D, 05L, 09, 11B, 14A, 14B, 16L, 17C.

Mannol

TG-2 Hypoid 75W-90 GL-4/GL-5. Całkowicie syntetyczny, uniwersalny, całoroczny olej przekładniowy. Nadaje się do wszystkich typów synchronizowanych i niesynchronizowanych, manualnych skrzyń biegów (zwłaszcza do dużych obciążeń), skrzyń rozdzielczych i przekładni głównych z przekładniami hipoidalnymi. Opracowany w oparciu o wymagania europejskich i amerykańskich producentów samochodów ciężarowych, oparty na syntetycznej bazie z najnowszym pakietem dodatków w wysokim stężeniu (do 7 proc.). API GL-5, GL-4, MT-1, Eaton Europe, MAN 341 Z2, S1, MB 235.8, Meritor O-76-N, Scania STO 1:0, Volvo 97312, ZF TE-ML 02B, 05A, 12L, 12N, 16F, 17B, 19C, 21A.

TG-1 Universal 75W-80 GL-4. Uniwersalny, całkowicie syntetyczny, całoroczny olej. Przeznaczony do wszystkich synchronizowanych i niesynchronizowanych manualnych skrzyń biegów pracujących pod dużym obciążeniem i przy dużej prędkości w ekstremalnie niskich temperaturach. Cechuje go wyjątkowa stabilność termiczno-oksydacyjna oraz odporność na degradację termiczną, co pozwala wydłużyć interwał wymiany aż do 540 tys. km. API GL-4, Eaton Manual Transmission, MAN 341 Z4, E3, Volvo 97307, ZF TE-ML01L, 02L, 16K.

Mobil

Delvac 1 Gear Oil 75W-90 – w pełni syntetyczny środek smarny do układów przeniesienia napędu pracujących w trudnych warunkach, w ciężarówkach, autobusach i samochodach dostawczych, także w maszynach roboczych, m.in. w budownictwie. Nie jest zalecany do zastosowań wymagających oleju klasy API GL-4. Wyjątkowa stabilność termiczna i odporność na utlenianie w wysokich temperaturach daje długą trwałość przekładni i łożysk ze względu na minimalne osady oraz długą trwałość uszczelnień. Dobra odporność na pienienie przyczynia się do utrzymania wytrzymałości powłoki, a tym samym do niezawodnego smarowania. API GL-5, MT-1, Daimler Truck DTFR 12B140, Meritor O-95, Siemiens Traction Gears T7302, ZF TE-ML 21A.

Delvac 1 ATF to w pełni syntetyczny płyn zalecany przez Allison Transmission, Inc. i zatwierdzony wg specyfikacji Allison TES-295. Płyn ten zaprojektowano, aby spełnić wysokie wymagania nowoczesnych przekładni automatycznych do pracy w ciężkich warunkach. Skład z zastosowaniem syntetycznego oleju bazowego umożliwia bardzo dobrą wydajność przekładni nawet w najtrudniejszych warunkach eksploatacyjnych. Oferuje on wyjątkową łatwość zmiany biegów i efektywność przeniesienia energii. Naturalnie wysoki, w porównaniu z konwencjonalnymi płynami ATF, wskaźnik lepkości i stabilność Delvac 1 ATF chroni go przed rozkładem termicznym w wysokich temperaturach, a jednocześnie zapewnia wyjątkową skuteczność w ujemnych temperaturach.

Neste

Axle 80W-80, olej ogólnego przeznaczenia, zawierający dodatki EP. Jest produkowany z rafinowanych rozpuszczalnikiem parafinowych lub naftenowych baz. Ma efektywne dodatki zapobiegające utlenieniu, pienieniu, odporne na wysokie ciśnienie, które poprawiają film olejowy. Olej zalecany do całorocznego stosowania w skrzyniach biegów i przekładniach, zwłaszcza w przekładniach hipoidalnych i redukcyjnych samochodów ciężarowych, osobowych oraz innych pojazdów wymagających oleju odpornego na ciśnienie. Nadaje się do większości przekładni śrubowych smarowanych olejem. Podczas wymiany należy sprawdzić, czy w przekładni nie ma wody (olej będzie szary i „zamglony”) i w razie potrzeby wymienić uszczelki. API GL-5, ZF TE-ML 07A, 08, 24A.

Premium ATF Multi to w pełni syntetyczny płyn do automatycznych skrzyń biegów (AT) oraz skrzyń bezstopniowych CVT. Został specjalnie opracowany, aby spełnić wymagania wielu samochodów osobowych, dostawczych i lekkich pojazdów użytkowych, charakteryzuje się niezwykle szerokim zakresem zastosowania. Premium ATF Multi odznacza się bardzo dobrą płynnością w niskich i wysokich temperaturach, co zostało osiągnięte głównie dzięki zastosowaniu wysokiej jakości olejów bazowych. Zapewnia to stabilność pracy podczas wszystkich okresów między wymianami. Płynność tego oleju przekłada się na bezpieczną pracę zarówno w bardzo niskich jak i wysokich temperaturach. Aisin Warner AW-2, Allison C-4, C-3, TES-389, TES-295, Bosch TE-ML 09, Vickers M2950-S

Orlen Oil

Gear GL-5 80W-90 należy do olejów mineralnych wysokiej jakości, głębokorafinowanych. Jest przeznaczony do manualnych skrzyń oraz innych przekładni pojazdów mechanicznych pracujących w trudnych warunkach, tj. przy dużych prędkościach i małym momencie obrotowym oraz przy małych prędkościach i dużym momencie obrotowym. Polecany również do wszelkich maszyn, urządzeń i sprzętu, do których producent zaleca olej klasy GL-5. Posiada bardzo dobre własności smarne, wysoką odporność na utlenianie, wysoką zdolność do przenoszenia obciążeń oraz znakomicie zabezpiecza przed działaniem rdzy i korozji. API GL-5, aprobaty Zetor (Proxima, Forterra), ZF TE-ML 16B, 17B, 19B, 21A, spełnia wymagania m.in. MAN 342 M1, MB 235.0.

Gear ATF III to półsyntetyczny olej do stosowania w automatycznych przekładniach samochodów osobowych, ciężarowych i autobusów, w których producent zaleca olej typu Dexron III. Zalecany do urządzeń wspomagających układy kierownicze, sprzęgieł hydraulicznych aut ciężarowych i osobowych, do układów hydraulicznych wymagających oleju typu ATF. Może być używany w przekładniach Powershift ciągników i ładowarek, o ile producent sprzętu zaleca stosowanie oleju ATF. Jest produkowany w specjalnej technologii semisyntetycznej uzupełnionej pakietem dodatków uszlachetniających o działaniu przeciwutleniającym, przeciwkorozyjnym oraz poprawiającym własności smarne i odporność na pienienie. Dexron III H i III G, aprobaty: DTFR 13C170 (236.9), MAN 339 Z1, V1, Volvo 97341, ZF TE-ML 04D, 14A.

Q8 Oils

Super Gear V Plus 75W-90 to syntetyczny, wysokowydajny olej opracowany specjalnie w celu spełnienia specyfikacji Volvo 97315, do ręcznych skrzyń biegów w ciężarówkach. Zapewnia oszczędność paliwa i płynną zmianę biegów, ułatwia rozruch na zimno, ogranicza zużycie synchronizatorów. Utrzymuje przekładnię czystą, chroni przed rdzą, korozją i zużyciem, co skutkuje dłuższą żywotnością sprzętu. Korzyści z jego stosowania: znakomita ochrona przed zużyciem i wydłużenie żywotności podzespołów, zaawansowana ochrona przed rdzą i korozją, łatwość zmiany biegów w niskich temperaturach, przedłużona żywotność sprzętu.

Auto 15 ED. Syntetyczny, wysokowydajny olej do przekładni automatycznych o wydłużonym okresie między wymianami, zatwierdzony dla ZF TE-ML 14B i Voith DIWA H55.6336.3X. Q8 Gwarantuje długi okres między wymianami i zwiększoną niezawodność. Zapobiega tworzeniu się kwasów, osadów i zapewnia bardzo wysoki poziom ochrony przeciwzużyciowej. Jest stosowany w skrzyniach biegów Voith i ZF w pojazdach użytkowych, np. MAN, Volvo i Mercedes, a także jako olej do wspomagania kierownicy i medium hydrauliczne. Wydłuża żywotność komponentów. Odznacza się wyjątkową płynnością w niskich temperaturach i szerokim zakresem temperatur pracy. Allison C-4, TES-389, MAN 339 Z2, V2, L1, Volvo 97341, ZF TE-ML 04D, 14B.

Shell

Spirax S6 GXME Ultra 75W-80. Zaawansowany, paliwooszczędny, syntetyczny olej o wydłużonej trwałości, zapewnia najwyższą wydajność i ochronę wysokoobciążonych skrzyń biegów. W pełni syntetyczna baza oraz unikalny pakiet dodatków poprawiają właściwości smarne i wydłużają eksploatację. Odpowiedni współczynnik tarcia i wysoka płynność oleju zapewniają niższe straty energii, niższą temperaturę pracy i wyższą sprawność mechaniczną. Produkt wyróżnia znakomita ochrona przed zużyciem, pittingiem i powstawaniem wżerów, a także bardzo dobra zgodność z synchronizatorami skrzyni biegów, przewyższająca wymagania wiodących producentów podzespołów. Dopuszczalny przebieg dla pojazdów Volvo to 800.000 km. Specyfikacje i dopuszczenia: API GL-4, Volvo 97318, 97307, Voith Retarder Oil Klasa C.

Spirax S6 GXME 75W-80. Paliwooszczędny, syntetyczny, do stosowania w nowoczesnych, synchronizowanych skrzyniach biegów, włączając również konstrukcje ze zintegrowanym retarderem oraz w średnio obciążonych mostach napędowych, gdzie wymagany jest olej syntetyczny lub mineralny. Zapewnia bardzo dobre osiągi i ochronę nawet przy długich przebiegach. Poprzez znaczne obniżenie dodatków zawierających chlor redukuje możliwość zanieczyszczenia środowiska oraz ułatwia recykling. Dzięki kompatybilności z różnymi rodzajami uszczelnień zmniejsza ryzyko wycieków. Specyfikacje i dopuszczenia: API GL-4, MAN 341 Z4, 341 E3, ZF TE- ML-01L, 02L, 16K.

Tedex

Gear Synthetic SAE 75W-80. Wysokiej jakości olej, opracowany w technologii syntetycznej, do wysokoobciążonych ręcznych skrzyń biegów pojazdów ciężarowych i osobowych. Użycie specjalnych olejów bazowych oraz wykorzystanie nowoczesnego pakietu dodatków uszlachetniających pozwoliło otrzymać produkt charakteryzujący się wysoką stabilnością termiczną, szerokim zakresem temperatur stosowania, wysoką odpornością na utlenianie, który zapewnia odpowiednią, łagodną charakterystykę zmiany przełożeń. Specyfikacje: API GL-4, DAF, Eaton Extender Drain (300.000 km), Iveco, MAN 341 Z4, Renault LKW, Volvo 97305, ZF-TE-ML 01L, 02L, 08, 13, 16K.

T&M nr 1/2025

Tekst: Jacek Dobkowski

Add comment

Name

E-mail (required, but will not display)

Website

Title

Notify me of follow-up comments

Refresh

Send

Cancel