Stal twardsza niż …stal

Hardox® to znany na całym świecie gatunek stali trudnościeralnej.

Ten stworzony w Szwecji materiał stosowany jest już od pół wieku. Nazwa pochodzi od wyjątkowej twardości stali (hard) i huty w Oxelösund (ox).Hardox® to stal, którą szczególnie cenią m.in. producenci naczep, przyczep i zabudów samochodowych. W Polsce korzystają z niej czołowi wytwórcy pojazdów i zabudów, w tym: Feber, KH Kipper czy Wielton. Producent podkreśla, że Hardox® jest twarda na całej grubości, od powierzchni aż po rdzeń. To właśnie ma zapewniać jej wyjątkowo długą trwałość użytkową i wysoką produktywność. Jest również odporna na najbardziej ekstremalne warunki ścierania.

To już pięćdziesiąt lat

Blachę Hardox® stworzył w latach 70-tych ubiegłego wieku znany, mający stuletnie doświadczenie w wytwarzaniu stali, SSAB - producent ze Szwecji.

Lata badań i testów sprawiły, że uzyskano odpowiedni balans między twardością, a udarnością stali. W 1974 r. oficjalnie wprowadzono na rynek produkt o nazwie OX AR 360 S. To nic innego jak współczesna stal Hardox® 400. Projekt okazał się być przełomowym. Blacha ta była produkowana w hucie Oxelösunds Järnverk, będąc w istocie pierwszą, przyjazną dla użytkownika blachą trudnościeralną, którą można było ciąć, giąć, spawać i poddawać obróbce maszynowej w warunkach warsztatowych.

Konstruktorzy nie próżnowali też w kolejnych latach. Od 1976 r. blachy stały się bardziej płaskie (nowa linia poziomowania zainstalowana w Oxelösund), a w siedem lat później na rynku pojawił się produkt Hardox® 450, który dzięki dużej udarności i twardości większej o 50 HB od Hardox® 400, szybko zyskał popularność. Dopiero piętnaście lat później blachy zyskały swoją charakterystyczną, czerwona barwę podkładu oraz białe oznaczenia pokrywające całą powierzchnię blachy. - Ta cecha pomaga klientom rozpoznać właściwą blachę dla swoich potrzeb oraz w łatwiejszy sposób wyróżnić mniejsze części blachy – zaznacza producent.

Kolejna, dość rewolucyjna w ofercie zmiana nastąpiła w 2017 r. gdy na rynek trafiła blacha Hardox® 500 Tuf. To pierwsza na świecie stal 500 HBW z własnościami warsztatowymi i konstrukcyjnymi równymi stali 450 HBW. Szybko zyskała zainteresowanie ze strony producentów zabudów: skrzyń, śmieciarek, kontenerów, sprzętu górniczego, maszyn rolniczych, okładzin, części eksploatacyjnych i różnego typu łyżek. Włoski producent wywrotek Mantella był jedną z pierwszych firm, które zastosowały Hardox® 500 Tuf. Dzięki wprowadzeniu do produkcji zabudów Stratosphere tej cieńszej niż wcześniej stali, zredukowano masę pojedynczej zabudowy o ponad 350 kg. Za swoje innowacyjne podejście, firmę Mantella nagrodzono prestiżowym laurem Swedish Steel Prize.

W dwa lata później, na rynek trafiło rozwiązanie Hardox® HiAce o nominalnej twardości 450 HBW. Ten nowy gatunek stali był efektem udoskonalenia poszczególnych składników stopowych, co pozwoliło uzyskać trwałość użytkową do trzech razy dłuższą w stosunku do standardowej stali 450 HBW. Znalazła zastosowanie m.in. w branży gospodarki odpadami komunalnymi i przemysłowymi, elektrowniachbazujących na odpadach, przemyśle drzewnym, papierniczym i celulozowym, jak również w górnictwie i przetwórstwie. Z kolei w 2021 r. wprowadzono Hardox® HiTemp, nowy gatunek, który wykazuje szczególnie dużą odporność na ścierne warunki w środowiskach o wysokich temperaturach. Stal ta wytrzymuje temperatury do 500 st. C. Przez długi czas nie traci swoich własności.

Globalny biznes

Hardox® dała swoisty impuls do zmian w całym sektorze stalowym. Końcem lat 70-tych ubiegłego wieku, ze względu na rosnącą konkurencję w globalnej produkcji stali, szwedzki przemysł musiał skonsolidować swoje zasoby. Svenskt Stal AB, obecnie SSAB, powstała w wyniku fuzji trzech głównych hut stali: Oxelösunds Järnverk (gdzie produkowana jest trudnościeralna blacha Hardox®, Domnarvet w Borlänge oraz Norrbottens Järnverk AB w Lulea, ze szwedzkim rządem jako głównym udziałowcem. Z kolei w połowie lat 90-tych Rada Nadzorcza SSAB podjęła decyzję o zainwestowaniu ponad 1 mld koron szwedzkich (ok. 88 mln euro) w budowę nowej walcowni blach grubych w Oxelösund. Huta została uruchomiona w 1998 r. przez szwedzkiego króla, Karola XVI Gustawa. Do dziś jest to jedna z najpotężniejszych hut na świecie.

W dwa lata później wdrożono program partnerski Hardox® In My Body. Do programu kwalifikowani są producenci, którzy dążą do zwiększenia konkurencyjności swoich klientów poprzez oferowanie im certyfikowanego sprzętu wykorzystującego blachę Hardox®. Obecnie program ten wspiera ponad 500 partnerów w 60 krajach, a liczba ta cały czas rośnie.

W tym samym roku, w Europie otwarto pierwsze centra Hardox® Wearparts. Aktualnie, za pośrednictwem pół tysiąca centrów na całym świecie, firma dostarcza części eksploatacyjne bazujące na blasze Hardox®, oferując jednocześnie usługi montażu i konserwacji.

T&M nr 4/2025

Tekst: Michał Jurczak