Nieco mniej znane
Oleje w przekładniach wymieniamy rzadziej niż w silniku, a więc nic dziwnego, że wiemy o nich mniej. Nie można jednak lekceważyć znaczenia dobrego smarowania przekładni.
Olej przekładniowy, jak każdy inny środek smarny, stopniowo traci pierwotne właściwości w wyniku obciążeń i wykonanej pracy. Z czasem w oleju pojawia się coraz więcej drobinek metalu powstałych w wyniku tarcia kół zębatych, które tworzą swego rodzaju mieszankę cierną. Dlatego warto pamiętać o okresowej wymianie oleju przekładniowego, co może wydłużyć żywotność pojazdu i uchronić nas przed kosztami napraw – argumentuje Jerzy Domaszczyński, CVL Sector Specialist Poland & EE Cluster, Exxon Mobil.
– Użytkownicy pojazdów są już dobrze wyedukowani, jeśli chodzi o oleje silnikowe, zwracają uwagę na odpowiednie dopuszczenia, które są wymagane przez producentów pojazdów. Niestety, nie wygląda to już tak dobrze w przypadku olejów przekładniowych – podkreśla Cezary Wyszecki, ekspert techniczny Shell Polska. – Kiedy pojazd jest obsługiwany i serwisowany przez autoryzowane stacji obsługi, to w większości przypadków dba się o zgodność zastosowanego oleju z wymaganiami producenta. Jednak gdy samochód jest użytkowany przez kolejnego właściciela, najczęściej nie stosuje się on do wymagań producenta pojazdu. Wystarczy, że dany olej posiada informację, że jest przeznaczony do osi i mostów. To przekonuje większość użytkowników do wyboru tańszego oleju. A taki wybór niesie za sobą konsekwencje – należy pamiętać, by skracać czas pomiędzy wymianami oleju i częściej go wymieniać, w przypadku gdy stosowany jest tańszy odpowiednik. A im trudniejsze warunki pracy, tym większa częstotliwości wymian. Nikt jednak tak nie robi, bo wtedy korzystanie z tańszego środka smarnego przestaje się opłacać.
Katarzyna Starzec z działu badań i rozwoju Orlen Oil zwraca uwagę na kolejne aspekty. Przewoźnicy powinni mieć świadomość, iż przy doborze i wymianie oleju przekładniowego trzeba przede wszystkim kierować się zaleceniami producenta, nie należy stosować olejów syntetycznych w miejsce mineralnych, a także nie zalecane jest stosowanie olejów niższej jakości np. GL-4 zamiast GL-5. W praktyce jednak wygląda to tak, że większość przewoźników dobór oleju przekładniowego pozostawia mechanikowi.
– Jeśli zależy nam na bezawaryjnej pracy przekładni, to trzeba dokonywać wymiany oleju po odpowiednim okresie użytkowania, a nie dopiero w momencie, gdy zostaną zauważone pierwsze objawy sugerujące początki awarii – dodaje pani Katarzyna.
Można łączyć wymiany
Jerzy Domaszczyński (Exxon Mobil) uważa, że ze względów praktycznych, ekonomicznych warto przeprowadzać podczas jednego przestoju serwisowego wymiany środków smarnych w silniku i na przykład w skrzyni biegów. Wyliczamy to w prosty sposób, dzieląc zalecany okres wymiany oleju w skrzyni przez zalecany okres wymiany w silniku. Gdyby wynosiły one, odpowiednio, 300.000 km i 50.000 km, to pierwsza wymiana oleju przekładniowego powinna być wykonana razem z szóstą oleju w silniku. Obecne trendy i zalecenia producentów wobec interwałów wymiany olejów przekładniowych to często 400.000, 500.000 lub nawet 800.000 km, a niektórzy stawiają poprzeczkę wyżej, zalecając wymianę po milionie kilometrów.
Cena i co jeszcze?
– Przewoźnicy przy wyborze oleju kierują się najniższą ceną, ale nie jest to jedyny parametr brany pod uwagę – twierdzi Cezary Wyszecki z Shella. – Szczególnie w okresie gwarancyjnym, gdy pojazd jest leasingowany, wybierają oleje odpowiadające wymaganiom producenta. Problem środków smarnych polega na tym, że o ich realnych właściwościach ochronnych można przekonać się po dłuższej eksploatacji, przy bieżącej kontroli stanu oleju. Tak dużą świadomość ma niewielka grupa naszych klientów, na szczęście ich liczba stale rośnie.
Jak zaznacza Jerzy Domaszczyński (Exxon Mobil), zakup środków smarnych stanowi niewielki ułamek kosztów firmy transportowej. Dlatego warto traktować środki smarne jako inwestycję. Zakup wysokiej jakości olejów na bazach syntetycznych, pomimo wyższej ceny, w dłuższej perspektywie przynosi większe korzyści. To nie tylko mniejsza awaryjność, ale również oszczędność paliwa, na którą olej przekładniowy ma wpływ.
Oleje do manualnych przekładni zostały podzielone według klasyfikacji lepkościowej SAE oraz klasyfikacji jakościowej API np. Gl-4, GL-5. Dla olejów do automatycznych przekładni brakuje podziału według ogólnie przyjętego systemu jakości. Ogólne i szczegółowe wymagania są formułowane przez producentów przekładni. Najczęściej tego typu oleje są rozpoznawane poprzez pryzmat klasyfikacji Dexron (np. Dexron II, III, VI).
– Należy przede wszystkim pamiętać, iż nie ma jednego uniwersalnego oleju do przekładni manualnych i jednego uniwersalnego oleju do tak zwanych automatów – przestrzega Katarzyna Starzec z Orlen Oil.
Syntetyk – tak, ale…
Eksperci z petrochemicznych koncernów zgadzają się, że oleje syntetyczne stanowią najlepsze rozwiązanie. Nowoczesne przekładnie wymagają bardziej zaawansowanych technologicznie olejów. Skrzynie biegów są coraz mniejsze, a muszą przenosić coraz większe momenty obrotowe, co oznacza znacznie trudniejsze i wymagające warunki pracy dla oleju. Aby oleje mogły dobrze spełnić swoje funkcje w zaostrzonych warunkach eksploatacji, ich technologie również przeszły swoją ewolucję, stały się bardziej złożone.
Stosując syntetyki oszczędza się na kosztach eksploatacji, nie zanieczyszcza się tak bardzo środowiska, zwiększa się czas dostępności pojazdu – ograniczona do minimum liczba dolewek, o ile w ogóle są potrzebne.
– Jak bumerang wraca pytanie, czy jednak dla starszych pojazdów lepszy jest olej mineralny – przyznaje Cezary Wyszecki z Shella. – Nie ma na to dobrej odpowiedzi, ale jeśli pojazd jest rzadko używany i ma wycieki (co z racji ochrony środowiska jest niedopuszczalne), to tak.
Charakterystyki popularnych olejów przekładniowych
EUROPART
Olej przekładniowy NFZ Scanlub-G 80W-90-posiada w składzie dodatki typu EP (Extreme Pressure). Jest przeznaczony do przekładni pojazdów mechanicznych, szczególnie skrzyń biegów oraz przekładni samochodów ciężarowych, także do maszyn do prac ziemnych eksploatowanych w trudnych warunkach eksploatacji, czyli przy dużych prędkościach i małym momencie obrotowym, albo pr4zty małych prędkościach i wysokim momencie obrotowym. Olej zapewnia bardzo dobre własności smarne, przeciwrdzewne, wysoką odporność na utlenianie oraz wysoką zdolność do przenoszenia obciążeń. Korzyści dla użytkownika: bardzo dobra ochrona antykorozyjna, zachowanie dobrej lepkości i temperatury, długi okres eksploatacji, dobra odporność na starzenie, ograniczenie hałasu pracy przekładni.
Olej przekładniowy Synthogear SL 75W-90-całkowicie syntetyczny, wysokowydajny olej do przekładni głównych oraz skrzyń biegów. Nadaje się do bardzo długich okresów między wymianami, do 500.000 km, w zależności od instrukcji producenta pojazdu. Zapewnia najwyższą ochronę przed zużyciem. API GL-4, GL-5, MT-1, MIL-PRF-2105 E, SAE J2360. Spełnia wymagania: Arvin Meritor 0-76-N, DAF (GL-5), Iveco (MIL-PRF-2105 E), Mack GO-J, MAN 341 E3, 341 Z2, 342 S1 (okres między wymianami 200.000 km), MB 235.8, Renault Axle (B0032/2 Annex 3), Scania STO 1:0, Volvo 97312 (jeżeli jest również dozwolone API GL-5), ZF TE-ML 02B, 05B, 07A, 08, 12B, 16F, 17B, 19C, 21B.
FUCHS
Titan Cytrac HSY 75W-90 to syntetyczny produkt do mechanicznych skrzyń biegów oraz osi napędowych pojazdów użytkowych. Zawiera dużo dodatków, tak aby zapewnić wydłużone okresy między wymianami, zgodnie z zaleceniami producentów. Bardzo dobra płynność tego oleju w niskich temperaturach daje skuteczną ochronę przed zużyciem i zmniejszone spalanie oleju napędowego nawet przy krótkich cyklach pracy w niskich temperaturach otoczenia. Kolejną zaletą jest prawidłowa praca przekładni. API GL-4, GL-5, dopuszczenia: ZF TE-ML 05B, 12L, 12N, 16F, 17B, 19C, 21B (ZF000642).
Titan ATF 5005. Najwyższej jakości płyn typu ATF do automatycznych skrzyń biegów w pojazdach. Wyjątkowy olej bazowy zapewnia optymalne parametry niskotemperaturowe, także wysoką odporność na starzenie. Dzięki odpowiedniej charakterystyce ciernej gwarantuje doskonałą pracę mokrych sprzęgieł. Bardzo wysokie parametry przeciwzużyciowe przekładają się na niezawodne działanie skrzyni biegów, także podczas długotrwałej pracy. Dopuszczenia: MAN 339 L1/V2/Z2, MB 236.6, Voith 55.6336.XX, ZF TE-ML 04D, 14B, 16L, 17C (ZF000717).
LOTOS
Titanis GL-5 75W-90 – olej typu Total Drive Line skomponowany w oparciu o syntetyczne oleje bazowe i odpowiednio dobrany zestaw dodatków uszlachetniających o wielofunkcyjnym działaniu. Przeznaczony do stosowania w przekładniach samochodów i innych pojazdów pracujących w skrajnie trudnych warunkach, w szerokim zakresie temperatur otoczenia, gdzie wymagany jest środek klasy API GL-5 lub GL-4 i lepkości SAE 75W-90. Specyfikacje: API GL-5, GL-4, MT-1. Poziomy jakości: MAN 341 E3, 341 Z2, 342 M3, MB 235.8. ZF-TE-ML 02B, 05B, 12L, 12N, 16F, 17B, 19C, 21B.
ATF Super III G. Do automatycznych przekładniach pojazdów użytkowych oraz maszyn rolniczych, w których producent zaleca spełnienie specyfikacji Dexron III G. Może być używany w układach wspomagania kierownicy, układach hydraulicznych i innych, gdzie wymagany jest Dexron II D, II E, III G, a także jako olej hydrauliczny HVLP i HLPD. Poziomy jakości: Allison C-4, Cat TO-2, Dexron III G, Voith H55.6336.XX, ZF-TE-ML 03D, 04D, 14B, 16L, 17C.
MOBIL
Delvac Synthetic Gear Oil 75W-90. W pełni syntetyczny środek smarny do układów przeniesienia napędu. Zaprojektowany do spełnienia bardzo surowych wymagań związanych z częstotliwością wymiany oleju i warunków gwarancji. Produkt jest przeznaczony do stosowania w układach przeniesienia napędu pracujących w trudnych warunkach, które wymagają doskonałej nośności i gdzie występują skrajne naciski i obciążenia udarowe. Mobil Delvac Synthetic Gear Oil 75W-90 stworzono na bazie oleju syntetycznego wraz z zaawansowanymi dodatkami, co zapewnia znaczne korzyści w porównaniu z tradycyjnymi olejami przekładniowymi. Spełnia lub przewyższa wymagania: API GL-5, MT-1, olej przekładniowy do Isuzu, olej do dużych przekładni ręcznych w Isuzu, olej do przekładni osi przedniej w furgonetkach LCV Isuzu, Scania STO 1:0, ZF TE-ML 07A, 08.
Mobillube 1 SHC 75W-90. Najnowocześniejsza technologia wykorzystana przy produkcji tego syntetycznego oleju pozwoliła osiągnąć odpowiednią charakterystykę lepkościową niezbędną do pracy w szerokim zakresie temperatur, optymalną odporność na degradację termiczną i utlenianie, a także doskonałe własności przeciwzużyciowe. Wykorzystanie unikalnych, syntetycznych olejów bazowych gwarantuje trwały film olejowy w wysokich temperaturach pracy i jednocześnie zapewnia skuteczne smarowanie elementów przekładni w skrajnie niskich temperaturach otoczenia. Mobilube 1 SHC 75W-90 spełnia lub przewyższa wymagania klasyfikacji Service MT-1/GL-4/GL-5 dla olejów przekładniowych. Dopuszczenia producentów: JSC Avtodizel YaMZ Gearboxes, MAN 341 E3, 341 Z2, 342 S1, MB 235.8, ZF TE-ML 02B, 05B, 12L, 12N, 16F, 17B, 19C, 21B.
NESTE
Hypoidi LS 80W-90 to wielosezonowy olej z kompozycją dodatków niezbędnych do płynnej pracy przekładni z ograniczonym poślizgiem LS (Limited Slip). Może być z powodzeniem stosowany również w przekładniach bez ograniczonego poślizgu. Został stworzony w oparciu o bardzo dobrą kompozycję głębokorafinowanych, mineralnych olejów bazowych z najwyższej jakości pakietem dodatków uszlachetniających zapewniającym skuteczną ochronę przed utlenianiem, korozją, pienieniem. Olej daje optymalne smarowanie i ochronę skrzyń biegów. Spełnia m.in. wymagania specyfikacji MIL-L-2015 D.
ATF-X, syntetyczny olej dla przekładni automatycznych, o dobrym współczynniku płynności i odporności w temperaturach pracy poniżej zera. Jest stosowany w automatycznych skrzyniach biegów, sprzęgłach hydraulicznych, przetwornicach momentu obrotowego i układach wspomagania kierownicy. Nadaje się również do ręcznych skrzyń, w których wymagany jest ten rodzaj oleju. Jego właściwości zostały dodatkowo ulepszone dzięki pakietowi dodatków przeciw utlenianiu, spienianiu, zwiększającemu odporność na korozję oraz obniżającemu zużycie. ATF-X gwarantuje elementom odpowiednią redukcję tarcia i bezproblemową pracę w szerokim zakresie temperatur. Specyfikacje: Allison C-3, C-4, Ford M2C 138-CJ, M2C 166-H, Ford Mercon, GM Dexron III G, GM Type A Suffix A, Voith DIWA.
ORLEN OIL
Platinum Gear SV 75W-80 – syntetyczny, wysokiej klasy, przenosi wysokie obciążenia dzięki nowoczesnym dodatkom typu Extreme Pressure (EP). Przeznaczony do skrzyń biegów, przekładni, mostów napędowych m.in. w ciężarówkach i ciężkich maszynach budowlanych. Najwyższej jakości syntetyczny olej bazowy gwarantuje utrzymanie bardzo dobrych właściwości smarnych podczas całej eksploatacji. Spełnia wymagania: DAF, Eaton, Iveco, MAN 341 Z2, MB 235.5, ZF TE-ML 01, 02, 08.
Platinum Gear SX 75W-90 to syntetyczny produkt wysokiej jakości dla pojazdów ciężarowych, maszyn budowlanych i rolniczych. Jest przeznaczony przede wszystkim do przekładni głównych i tylnych mostów. Stabilność właściwości i ochronę elementów przeniesienia napędu w czasie całej eksploatacji zapewnia nowoczesna technologia syntetycznych olejów bazowych. Olej odznacza się wysoką zdolnością do przenoszenia obciążeń. Spełnia wymagania: NATO O-226, ZF TE-ML 05A, 7A, 12E, 16B, 16C, 16D, 17B, 19B, 21A.
SHELL
Spirax S6 GXME 75W-80 to syntetyczny, uniwersalny, zaawansowany technologicznie olej. Jest zalecany do ręcznych, zautomatyzowanych i automatycznych skrzyń biegów w ciężarówkach. Przeznaczony także do wszystkich skrzyń z intertarderami. Specjalnie dobrana syntetyczna baza Shell Pure Plus w połączeniu z nowoczesnym pakietem dodatków znacznie poprawiają właściwości smarne oleju i wydłużają do maksimum czas jego eksploatacji bez konieczności wymiany. API GL-4, MT-1, MAN 341 Z5, Volvo 97307 (spełnia wymagania), ZF TE-ML 01L, 02D, 16K.
Shell Spirax S3 G 80W – wysokiej klasy mineralny olej do manualnych skrzyń biegów. Został zaprojektowany, żeby sprostać wymaganiom stawianym różnym typom przekładni stosowanych w transporcie, maszynach rolniczych, w tym w ciągnikach. Dzięki swojej lepkości przyczynia się do ograniczenia zużycia paliwa. Gwarantuje długie przebiegi bez konieczności wymiany oraz niezawodność działania skrzyni w dużym zakresie temperatur otoczenia. Specyfikacje: API GL-4, MAN 341 E2, 341 Z2, MB 235.5, ZF TE-ML 02B, 17A.
TEDEX
Gear Synthetic SAE 75W-80. Olej wysokiej jakości, opracowany w technologii syntetycznej, do wysokoobciążonych ręcznych skrzyń biegów pojazdów ciężarowych i osobowych. Zastosowanie specjalnych olejów bazowych oraz nowoczesnego pakietu dodatków uszlachetniających pozwoliło otrzymać produkt oznaczający się wysoką stabilnością termiczną, szerokim zakresem temperatur pracy, wysoką odpornością na utlenianie. Olej zapewnia użytkownikowi odpowiednią, łagodną charakterystykę zmiany przełożeń API: GL-3+, GL-4, GL-5, DAF, Eaton Extended Drain, Iveco, MAN 341 E3, 341 Z4, MB 235.4, Renault LKW, Volvo 97305, ZF-TE-ML 01L, 02L, 08, 16K.
Super Gear Synthetic SAE 75W-90 – syntetyczny, wysokociśnieniowy, wielosezonowy olej do przekładni pojazdów wyprodukowany jako TDL (Total Drive Line), do ręcznych skrzyń biegów, jak i hipoidalnych. Najwyższej jakości syntetyczne oleje bazowe gwarantują doskonałą lepkość i stabilność temperatury. Zawiera pakiet dodatków uszlachetniających najnowszej generacji, w tym bezołowiowych dodatków o własnościach EP (Extreme Pressure, ekstremalne obciążenie). Specyfikacje i normy, API: GL-4, GL-5, MT-1, Arvin Meritor 0-76-N, DAF, Iveco, MAN 341 E3, 342 M3, M 3343 S, MB 235.8, MIL-PRF-2105, Scania STO 1:0, Volvo 1273.10, ZF-TE-ML 02B, 05B, 07A,12B, 16F, 17B, 19C, 21B.
TOTAL
Transmission Gear 9 FE 75W-90, dawniej nazywał się Transmission XI 75W-90. Jest syntetycznym olejem zaprojektowanym do ręcznych skrzyń biegów Mercedesów. Cechuje go wysoki wskaźnik lepkości gwarantujący bardzo dobre smarowanie i łatwą zmianę biegów w niskich i wysokich temperaturach. Doskonała stabilność termiczna została osiągnięta dzięki syntetycznej bazie. Olej ma podwyższone własności przeciwzużyciowe i EP dla zoptymalizowania smarowania elementów skrzyni biegów oraz bardzo dobre właściwości antypienne, przeciwrdzewne i przeciwkorozyjne. Pozwala wydłużyć okresy pomiędzy wymianami oleju do maksymalnych zalecanych przez konstruktorów pojazdu. API GL-4, MB 235.11.
Transmission Gear 7 80W-85, dawna nazwa to EP 80W-85. Olej do skrzyń biegów, łagodnie obciążonych osi, skrzynek rozdzielczych i wszystkich przekładni wymagających MIL-L-2105 lub API GL-4. Posiada wysoki wskaźnik lepkości, jest odporny na ekstremalne naciski. Bardzo dobre właściwości przeciwzużyciowe, przeciwpienne, antykorozyjne i antyutleniające. API GL-4, MB 235.1, ZF TE-ML 17A.
T&M nr 1/2018
Tekst: Jacek Dobkowski
Add comment