Specjaliści od mas

Rozściełacze, zwane często układarkami bądź rozkładarkami spotykamy na wielu placach budów.

Wybór modeli jest całkiem spory, ale zasada działania jest w każdym przypadku podobna. Odpowiednio przygotowana masa jest rozładowywana do kosza zasypowego, a tam za pomocą podajników umieszczana pod stołem. Elementy stołu odpowiadają za rozprowadzenie mieszanki na całej szerokości obszaru roboczego, a także za jej wstępne zagęszczenie. Pozostaje już tylko wyrównać nawierzchnię i zagęścić ją przy pomocy walca.

Rozściełacze występują w wersjach gąsienicowych i kołowych. Te pierwsze charakteryzują się lepszą przyczepnością od kołowych, co szczególnie przydaje się podczas realizacji wyjątkowo wymagających projektów, a także wówczas gdy warunki terenowe są trudne (np. praca na mocno pofałdowanym terenie). Plusem w przypadku maszyn kołowych jest natomiast to, że łatwiej jest je przemieszczać z jednego miejsca pracy na drugie.

Uwzględnić przy wyborze

Wybierając rozściełacz asfaltu, należy wziąć pod uwagę kilka kluczowych czynników, które zapewnią możliwie jak najlepszą wydajność i jakość wykonywanych prac. W firmie Bomag potwierdzają, że decydując się na konkretny model, należy wziąć pod uwagę: wydajność (zakres szerokości i grubości wbudowywanej warstwy), komfort operatora (ergonomia kabiny, systemy wspomagające), ekonomiczność (zużycie paliwa, systemy optymalizacji pracy), trwałość i niezawodność (konstrukcja, systemy ogrzewania płyty), a także elastyczność zastosowań (możliwość szybkiej zmiany szerokości rozkładania masy).

Nieco szerzej wypowiadają się na ten temat specjaliści z firmy Volvo Maszyny Budowlane Polska (rozściełacze marki Ammann). Zalecają by dokładnie przeanalizować pożądaną wydajność i zakres pracy, istotne jest, aby ocenić maksymalną teoretyczną wydajność rozściełania (podawaną w tonach na godzinę) oraz maksymalną grubość i prędkość rozściełania, które powinny być dostosowane do specyfiki planowanych projektów. Warto – ich zdaniem – zwrócić również uwagę na rozściełacze wyposażone w intuicyjne systemy elektronicznego zarządzania pracą, oferujące np. widok z lotu ptaka na funkcje maszyny i możliwość zapisywania ustawień parametrów roboczych dla powtarzalności wysokiej jakości rozściełania (dostępność systemów wspomagania rozściełania, które monitorują np. profil termiczny nawierzchni i zużycie materiału, może znacząco poprawić efektywność).

W zgodnej opinii dostawców maszyn, kluczowym elementem jest jakość układania mieszanki, a tu ogromną rolę ma do odegrania stół do rozściełania, który powinien gwarantować najlepszą jakość, jednolitość i gładkość nawierzchni asfaltowej. Producenci oferują różne typy stołów, stałe, jak i rozsuwane, z pojedynczymi lub podwójnymi ubijakami. Ważna jest możliwość łatwego sterowania stołem za pomocą czytelnych paneli oraz szybkie łączenie poszerzeń w przypadku stołów rozsuwanych. Niektóre stoły umożliwiają także specjalne profilowanie powierzchni, np. tworzenie korony drogi.

Z punktu widzenia kosztów, ważna jest rzecz jasna niezawodność maszyny i trwałość konstrukcji. W Volvo podkreślają, że takie rozwiązania konstrukcyjne jak np. automatyczne napinanie gąsienic, rolki gąsienicy niewymagające smarowania oraz kute i utwardzane sworznie gąsienic, przekładają się na płynną pracę i dłuższą żywotność. Zalecają też, aby zwrócić uwagę na trwałość elementów roboczych stołu, np. w pełni zahartowane ubijaki.

Coraz istotniejsze dla użytkowników maszyn są też: komfort i bezpieczeństwo pracy operatora. Niski poziom hałasu poprawia komunikację na placu budowy. Istotne są: nieograniczona widoczność dookoła maszyny oraz opcjonalne zestawy oświetlenia zwiększające bezpieczeństwo podczas pracy w nocy. Ergonomiczne rozmieszczenie regulowanych paneli sterowania na platformie operatora również wpływa na komfort pracy.
Ważna jest efektywność ekologiczna (tryb pracy Eco dopasowuje moc silnika do aktualnego zapotrzebowania, elektronicznie sterowane wentylatory chłodzące przyczyniają się do obniżenia zużycia paliwa i hałasu).

– Dokonując wyboru rozściełacza asfaltu, kluczowe jest dopasowanie jego możliwości i parametrów technicznych do specyficznych wymagań planowanych prac oraz uwzględnienie aspektów związanych z komfortem operatora, efektywnością ekonomiczną i łatwością serwisowania – podsumowują dostawcy maszyn marki Ammann.

Bomag

Układarka mas bitumicznych Bomag BF 700 C-3 to uniwersalna maszyna klasy premium. Dostawca zwraca uwagę na szereg walorów tego modelu zapewniając, że BF 700 C-3 stanowi połączenie najnowszych technologii, ergonomii i efektywności energetycznej. Układarka sprawdza się w: budowie dróg krajowych i miejskich, remontach nawierzchni, realizacji małych i średnich projektów infrastrukturalnych. Jeśli chodzi o zaawansowane technologie układania to maszyna posiada system ogrzewania płyty MagmaLife. Grzałki zatopione w aluminiowym bloku odpowiadają za szybkie i równomierne nagrzewanie. Ma to wpływ na skrócony czas przygotowania do pracy i mniejsze zużycie energii. Wygodnym rozwiązaniem jest Quick Coupling – szybki montaż poszerzeń (system szybkozłączy eliminuje konieczność przykręcania śrub, skracając czas zakładania poszerzeń). Jeśli chodzi o wstępne zagęszczanie, to zastosowano specjalną kombinację drgań i ubijaków stołu.

Dostawca akcentuje również efektywność energetyczną i ekologię, wspominając o systemie EcoMode (inteligentne sterowanie hydrauliką, dostosowujące moc do aktualnych potrzeb, co redukuje zużycie paliwa), jak również relatywnie niską emisję hałasu, co wynika m.in. z wykorzystania zaawansowanego układu sterowania silnika, minimalizującego poziom generowanego dźwięku.

Na komfort pracy operatora i ergonomię ma wpływ przestronna kabina z panoramicznym widokiem, co ułatwia precyzyjną pracę w kolumnie, ale także regulowane stanowisko operatora (pulpit sterowniczy przesuwny o 60 cm w lewo i prawo, zapewniający optymalną kontrolę nad maszyną). Jest też intuicyjny system A-PAVE, czyli wyświetlacz z funkcjami wspomagającymi, ułatwiający obsługę nawet początkującym operatorom.

Trwałość i łatwość serwisowania wynika m.in. z prostej konserwacji (dostęp do filtrów i układu hydraulicznego), automatycznego smarowania – system centralnego smarowania wydłuża żywotność komponentów.

CAT

CAT ma rozkładarkę AP555. Jako maszyna gąsienicowa występuje w dwóch wersjach: z gumową gąsienicą MobilTrac i z klasyczną gąsienicą stalową.

Rozściełacze Caterpillar AP655 należą do maszyn wygodnych w obsłudze. System wentylacji odprowadza opary z komory, z dala od operatora. Dwa stanowiska operatorskie umożliwiają pracę w przypadku awarii jednego z nich i pełną kontrolę po dowolnej stronie maszyny, każde z nich można wychylić poza ramę (odpowiednia widoczność wokół rozściełacza). Opcjonalne podgrzewanie fotela, pneumatyczne zawieszenie, możliwości regulacji i zmienny kąt ustawienia pulpitów poprawiają komfort. Odblaskowy pas bezpieczeństwa (76 mm) zwiększa bezpieczeństwo załogi. Port USB upraszcza aktualizowanie oprogramowania. Wyświetlacze z ekranem dotykowym wyposażono w regulację jasności, umożliwiającą dostosowanie ich działania do zmiennych warunków oświetlenia. Ekran dotykowy upraszcza włączanie generatora i zasilania pomocniczego, posiada też funkcje regulacji temperatur nagrzewania płyty listwy wibracyjnej, prędkości ugniatania i wibracji oraz zapisywania preferencji operatora.

Dostawca zwraca uwagę również na specjalny tryb Eco i funkcję automatycznego sterowania prędkością obrotową silnika, które mają obniżać zużycie paliwa, podnosić komfort oraz ułatwiać komunikację (dzięki cichszej pracy maszyny). System podawania z czterema pompami pozwala na zwiększenie wydajności. Wysuwanie elementów grzejnych ułatwia wymianę. Specjalna konstrukcja złącza zaczepu holowniczego ma gwarantować optymalny ruch stołu rozściełającego.

CAT Grade Control to wbudowany fabrycznie system naprowadzania, który ułatwia eliminowanie wad nawierzchni i kontrolowanie jej grubości. Wszystko po to, aby zwiększyć wydajność, obniżyć koszty eksploatacji i poprawić rentowność. Elementem maszyny Caterpillar AP655 jest asystent rozpoczęcia rozściełania. Zapamiętuje profile konfiguracji, w tym m.in. wysokość zaczepu, temperaturę nagrzewania stołu, prędkość rozściełania, szerokość rozściełania, głębokość rozściełania, wypukłość, pochylenie i wysokość wysięgnika, wspomaganie stołu i blokadę stołu. Szerokość rozkładania sięga 6 m (z poszerzeniami).

Vögele

Nową generację układarek ma Vögele. Maszyna Super 1800-5(i) posiada inteligentne funkcje automatyczne, pozwala na bardziej intuicyjną obsługę i ma zoptymalizowany napęd w stosunku do swojej poprzedniczki (serii „-3”). Producent zaznacza, że podobnie jak wszystkie rozściełacze najnowszej generacji, Super 1800-5(i) łączy w sobie łatwość obsługi, automatyzację, oszczędność i zrównoważony rozwój.

Dzięki szerokości roboczej od 2,55 do 10 m. wysokiej wydajności i kompaktowym wymiarom, ten reprezentant klasy uniwersalnej jest również najbardziej wszechstronnym rozściełaczem Vögele. – SUPER 1800-5 jest dwa kroki przed swoimi poprzednikami z serii „- 3”. W tej nowej generacji rozściełaczy znacznie poprawiliśmy łatwość obsługi, zrównoważony rozwój, opłacalność i automatyzację – rekomenduje Bastian Fleischer product manager Vögele.

Przy kompaktowej długości 6,15 m Super 1800-5(i) nadaje się zarówno do prac w centrach miast, jak i do układania nawierzchni na autostradach. Czterocylindrowy silnik wysokoprężny zużywa mniej paliwa przy zachowaniu tej samej mocy, co u poprzednika. Zawdzięcza to przede wszystkim zoptymalizowanemu pakietowi niskoemisyjnemu Vögele EcoPlus. Jednostka napędowa dysponuje mocą 129 kW, a wydajność układania sięga 700 t/h.

Obsługę ułatwia system operacyjny ErgoPlus 5. W porównaniu z wersją „- 3”, uproszczono sterowanie poszczególnymi funkcjami, zmniejszono wysokość zabudowy, co zwiększyło miejsce na nogi. Za sprawą Smartwheel, Super 1800-5(i) oferuje również większą precyzję kierowania niż jego poprzednik. Opcjonalny ekran dotykowy „Premium Touch” pozwala użytkownikom łatwo monitorować i kontrolować systemy elektroniczne. Funkcja Paver Access Control (PAC) umożliwia użytkownikom obsługę SUPER 1800-5(i) z poziomu ziemi. Panel sterujący umieszczono na płycie stołu może służyć do bezpiecznego i wygodnego sterowania pracą na wszystkich początkowych etapach, w tym m.in. uruchomieniu silnika, hydraulicznym uniesieniu dachu do pozycji roboczej oraz włączeniu oświetlenia.

Super 1800-5(i) ma również dodatkowe funkcje wspomagające i automatyczne, np. system Niveltronic Plus Assist. Wystarczy określić nachylenie punktu docelowego, a maszyna przejmie kontrolę, stopniowo zbliżając się do tej wartości. Nie trzeba już tym samym, stopniowo regulować nachylenia ręcznie, co ma gwarantować płynne układanie nawierzchni, zwłaszcza w przypadku zmiennych profili. Za pomocą systemu Edge Control można automatycznie regulować szerokość stołu wzdłuż naprężonej linki.

Volvo

Flagowy model rozściełacza gąsienicowego do asfaltu oferowany przez Volvo to Ammann ABG 6820 (Stage V UE). Do napędu ABG 6820 służy jednostka wysokoprężna Volvo (model D6J) generująca moc 140 kW. Masa operacyjna maszyny zależy od zastosowanego stołu, np. z stołem VB 78 ETC o szerokości 5 m wynosi ok. 3,6 t (masa samego stołu). Ciężar samego ciągnika to 14,3 t (bez wyposażenia opcjonalnego, ze standardowym podajnikiem i połową zbiornika paliwa).

Teoretyczna wydajność rozściełania sięga 700 t/h, rzeczywista wydajność jest uzależniona od warunków pracy w danym miejscu. Maksymalna grubość rozściełania to 300 mm, a prędkość to 20 m/min.

W ABG 6820 zastosowano szereg innowacyjnych rozwiązań konstrukcyjnych. Należy do nich EPM3 (Electronic Pavement Management 3). Umożliwia intuicyjne sterowanie maszyną z widokiem z lotu ptaka na wszystkie funkcje rozściełacza na przejrzystym wyświetlaczu. Umożliwia zapisywanie parametrów zadań za pomocą Menedżera Ustawień, co ma gwarantować powtarzalne rozścielanie mieszanki mineralno-asfaltowej wysokiej jakości. System wspomagania Pave Assist to zestaw narzędzi poprawiających wydajność, efektywność i jakość układanego asfaltu, uwzględniając np. profil termiczny nawierzchni, czy aktualne warunki pogodowe.

Wśród stołów do rozściełania ABG dostępne są zarówno stoły stałe (MB 122 ETC) jak i rozsuwane (Variomatic), takie jak VB 78 ETC, VB 79 ETC, VB 88 ETC, VDT-V 78 ETC oraz VDT-V 88 ETC. Stoły Variomatic umożliwiają łączenie poszerzeń za pomocą szybkozłączy hydraulicznych. Producent oferuje specjalne profilowanie powierzchni korony drogi dzięki stołom VB79/89 lub VDT-V79/89.

Dostawca rekomenduje również bogate wyposażenie standardowe oraz szeroką gamę opcji, pozwalających dostosować ją do specyficznych potrzeb każdego projektu. W standardowym pakiecie znajdują się m.in: elektroniczne sterowanie napędem, automatyczne napinanie gąsienic, oraz proporcjonalne czujniki podajnika. Gama rozwiązań opcjonalnych obejmuje m.in. systemy Smart Dock i Soft Dock ułatwiające załadunek, zestawy oświetlenia LED zwiększające bezpieczeństwo pracy w nocy, system kamer 360 st. Smart View, system niwelacyjny MOBA, czy system natrysku emulsji.

T&M nr 4/2025

Tekst: Michał Jurczak