Na sztywnej ramie
Pierwsze, wielkogabarytowe pojazdy do transportu budowlanego, przewyższające swymi rozmiarami typowe ciężarówki powstały ponad osiemdziesiąt lat temu.
Za przełom w dziedzinie konstrukcji i produkcji wozideł sztywnoramowych uznaje się jednak połowę ubiegłego wieku. Na rynkach dominowały produkty takich, niemal zupełnie zapomnianych już dziś marek jak: Dresser czy Faun. Przez długie lata to amerykańskie wozidła królowały wśród sztywnoramowych kolosów. Teraz w gronie liderów są też marki wywodzące się z innych krajów, np. białoruski Biełaz czy japońskie Komatsu. Jeszcze kilka lat temu powodzenie miały maszyny Terex, w 2014 r. markę przejęło Volvo. Na przestrzeni lat wozidła znacznie się zmieniły. Zmianom sprzyjał przede wszystkim postęp technologiczny w zakresie jednostek napędowych, ale także specjalistycznego ogumienia. To one poszerzyły pole do zastosowania wozideł. Polski rynek wozideł sztywnoramowych jest dziś bardzo ograniczony, jeśli już pojawiają się jakieś maszyny, są to zazwyczaj „używki”.
Wybierać z głową
Specjaliści zgodnie podkreślają, że same gabaryty i parametry maszyn to nie wszystko, dokonując wyboru ważne jest określenie, ile i jakich maszyn potrzeba w danych, indywidualnych warunkach, np. kopalni kruszyw, by osiągnąć zakładaną produkcję. Nie zmienia się natomiast lista kluczowych, pożądanych cech maszyn, użytkownicy wymieniają głównie: stabilną konstrukcję (trwałość w trudnych warunkach), relatywnie dużą pojemność i odpowiednią powierzchnię skrzyni (ułatwiają ładowanie), trwały silnik, odpowiednią widoczność z kabiny. Dostawcy wozideł zapewniają zgodnie, że przy wyborze klient zawsze może liczyć na konsultacje i wsparcie, co ma na celu właściwe dopasowanie koparek ładujących wozidła technologiczne. Przy kalkulowaniu ilości i wielkości potrzebnych maszyn dopasowuje się wielkość koparki do ładowności wozideł, by osiągnąć optymalny czas załadunku jednego wozidła w 5-6 cyklach pracy koparki. Po zanalizowaniu odległości i konfiguracji drogi pokonywanej przez wozidła zarówno pod obciążeniem, jak i bez, z uwzględnieniem pochyłości i zakrętów, możliwe jest określenie ilości potrzebnych jednostek transportowych. Po zebraniu wszystkich informacji, przyszły użytkownik maszyny otrzymuje precyzyjne dane na temat możliwej produkcji godzinowej, dziennej itd.
Technologiczny postęp
Dostawcy maszyn systematycznie modernizują swe modele. Liebherr od lat wykorzystuje sprawdzoną koncepcję napędu spalinowo-elektrycznego, która ma zapewniać maksymalną opłacalność, tak by w połączeniu z koparką wydobywczą (np. Liebherr R 996 B lub R 9800) wozidła spełniały surowe wymagania stawiane np. w górnictwie. Korzyścią dla klientów ma być maksymalna wydajność przy relatywnie niskich kosztach na tonę materiału. Przykładem popularnego wozidła tej marki w którym połączono wiele nowoczesnych technologii jest T 264. Chodzi np. o połączenie skutecznego systemu napędowego Litronic Plus (AC) oraz relatywnie wysokiej mocy silnika, co m.in. przyczynia się do osiągania większych prędkości przy zjazdach. Parametry dopasowane są do pracy z maszynami do robót ziemnych w danej klasie. T 264 to maszyna o ładowności 228 t. Maksymalna prędkość jazdy wynosi 64 km/h.
Spośród marek obecnych dziś na rynku, jedną z najdłuższych, bo ponad 40-letnią tradycję w budowie wozideł sztywnoramowych ma Caterpillar. Wśród najnowszych jest model 772G , ze standardowym systemem zarządzania informacjami o zasadniczym znaczeniu (Vital Information Management System, VIMS). Udostępnia dane o wydajności, informacje o stanie technicznym wozidła oraz statystyki pracy. Informacje te pozwalają podejmować decyzje dotyczące szkolenia operatorów, sprawności na drogach transportowych i częstotliwości przeprowadzania konserwacji planowej. Ponadto system VIMS przekazuje dane dotyczące rejestracji zdarzeń, czasu przestojów i zużycia paliwa. Informacje z systemu VIMS są prezentowane na wyświetlaczu układu Advisor w kabinie. Innym z nowych elementów jest zmodyfikowany układ przeciwpoślizgowy, zapewniający krótszy czas reakcji na poślizg kół przez zastosowanie hydraulicznych hamulców zasadniczych. Załączanie następuje przy niższych prędkościach jazdy, dzięki czemu pojazd szybciej odzyskuje przyczepność. Czujnik układu kierowniczego pozwala odróżnić poślizg kół od ich szybkiego obrotu, dzięki czemu załączanie jest bardziej precyzyjne. Ciągła modulacja mocy między dwoma tylnymi zespołami kół za pomocą hydraulicznych hamulców zasadniczych ułatwia zarządzanie przyczepnością w zależności od aktualnych warunków podłoża.
W wielu wozidłach producenci stosują rozwiązania sprawdzone w innych produktach ich marki. I tak, np. w wozidłach serii EH zastosowano szereg rozwiązań technicznych znanych z innych maszyn koncernu Hitachi. W modelu EH350ACII wykorzystano np. technologię napędu elektrycznego (AC- prąd zmienny), która stosowana była przez Hitachi przez wiele lat do budowy superszybkich pociągów elektrycznych. Dodatkową zaletą, oprócz zminimalizowania szkodliwego oddziaływania na środowisko jest wysoka prędkość maksymalna i duża siła hamowania, a zatem parametrów, które są kluczowe z punktu widzenia osiągnięcia wysokiej wydajności i bezpieczeństwa w przedsiębiorstwie wydobywczym.
Nadjeżdża… Volvo
Wkrótce na rynku wozideł sztywnoramowych pojawią się nowe maszyny marki Volvo. To informacja oczekiwana od kilku lat, a praktycznie od dnia w którym Volvo przejęło markę Terex. Produkowane są w przemianowanej fabryce w Motherwell, w Szkocji, a będą sprzedawane wyłącznie przez sieć dealerów Volvo. Prace nad czterema nowymi modelami bazowały w głównej mierze na wieloletnim doświadczeniu Terex Trucks w dziedzinie wozideł sztywnoramowych oraz rozwiązaniach technologicznych Grupy Volvo. Oferta w pierwszej kolejności obejmie: 45-tonową maszynę R45D, 60-tonową R60D, 72-tonową R70D i flagową, 100-tonową R100E. Punktem wyjścia do budowy wozideł sztywnoramowych Volvo R45D, R60D i R70D z serii D były wciąż eksploatowane, sprawdzone maszyny Terex Trucks z serii TR. Poprawiono widoczność, zwiększono poziom bezpieczeństwa, zapewniono lepsze wsparcie techniczne. Po wprowadzeniu na rynek wozideł sztywnoramowych Volvo, spółka przystąpi do stopniowego wycofywania tego rodzaju maszyn marki Terex. - Przejęcie firmy Terex Trucks w 2014 r. było strategiczną decyzją, dzięki której Volvo może zaoferować klientom wozidła sztywnoramowe. Od tamtej pory dążymy do stworzenia zupełnie nowego wozidła, które z jednej strony czerpałoby z 84-letniego dziedzictwa Terex Trucks, a z drugiej wykorzystywało wiodące w branży technologie Volvo i promowało kluczowe wartości: jakość, bezpieczeństwo i ochronę środowiska. Dziś stawiamy kolejny krok, a nowe maszyny Volvo — przede wszystkim wozidło R100E z serii E — to rezultat naszych starań. Klienci pracujący w branży górnictwa i wydobycia na pewno nie przejdą obok nich obojętnie – mówi Thomas Bitter, wiceprezes ds. marketingu, w spółce Volvo CE.
BEŁAZ
Biełaz 7555E jest wozidłem o ładowności 60 t i masie całkowitej 104,1 t. Pojemność skrzyni (ogrzewanej spalinami) sięga 37,3 m sześc., natomiast przy płaskim załadunku 28 m sześc. Posiada wyciskacze kamieni oraz urządzenie do mechanicznego zahamowania skrzyni w pozycji podniesionej. Silnik marki Cummins dysponuje mocą maksymalną 750 KM. Przekładnia ma sześć biegów do przodu i jeden wsteczny, maksymalna prędkość wozidła to 55 km/h. Producent zwraca uwagę na relatywnie niski poziom hałasu w środku kabiny, nie przekraczający 80 dB.
CATERPILLAR
Caterpillar 772G to nowoczesna maszyna z zaawansowanym, elektronicznym systemem sterowania. Siedem strategii oszczędzania paliwa przyczynia się do obniżenia poziomu emisji spalin. Ograniczenie prędkości stanowi sposób na zminimalizowanie ryzyka na drodze. Dzięki niemu wozidło utrzymuje limit prędkości jazdy i odpowiednią prędkość obrotową silnika podczas jazdy na najbardziej ekonomicznym biegu. W przeciwieństwie do blokady zmiany biegów ta funkcja obniża zużycie paliwa, poziom hałasu i stopień zużywania się elementów układu napędowego. Wozidła serii G dają technikom łatwy dostęp do wspólnych punktów obsługowych, np. blokady silnika, blokady układów maszyny, wzierników poziomów cieczy, smarowniczek, w celu przeprowadzenia regularnej konserwacji planowej.
HITACHI
Z uwagi na stosunkowo niewielkie rozmiary (9,45 m x 4,98 m x4,62 m) w Polsce zastosowanie ma jedynie najmniejszy model wozidła sztywnoramowego EH1100-3. Maszyna ta, o masie netto 45,8 t, ma ładowność 65 t, przy objętości skrzyni 28,2 m sześc. W zależności od rodzaju materiału i jego własności fizycznych możliwe jest dostosowanie skrzyni ładunkowej do potrzeb w taki sposób, by przedłużyć jej żywotność i trwałość. Przekładnia i układ przeniesienia napędu sprawdzają się również przy pokonywaniu wzniesień i pełnym obciążeniu. Ważną cechą wozideł Hitachi jest system zawieszenia własnej konstrukcji, chroniony patentami. Do napędu wozidła służy 800-konny motor wysokoprężny.
KOMATSU
Komatsu HD465-8 to nowoczesna , mająca 10,3 m długości i mająca 5,5 m szerokości maszyna ze skrzynią o poj. nasypowej 34,2 m sześc. Ładowność wynosi 55 t, a maksymalna masa 103,5 t. Do napędu służy fabryczny, 6-cylindrowy turbodiesel z bezpośrednim wtryskiem common rail dysponuje mocą 724 KM i pozwala na jazdę z prędkością 70 km/h. Planetarny automat posiada system K-ATOMiCS. System ARSC (Auto Retard Speed Control) umożliwia zjazdy ze stałą szybkością. Fotel operatora z pneumatycznym amortyzowaniem jest ogrzewany i wentylowany.
LIEBHERR
Wozidło sztywnoramowe Liebherr T 284 jest następcą odnoszącego sukcesy modelu T 282 C. Jest to nadal najlżejsze (najniższa masa pustego pojazdu) i najbardziej wydajne (najwyższa ładowność) ultra-klasyczne wozidło ze zmniejszonym zużyciem paliwa. T284 to maszyna o relatywnie niskiej masie własnej (237 t), w relacji do możliwości, tzn. np. ładowności wynoszącej 363 t. Niski ciężar własny wozidła oraz wydajny system napędu na prąd zmienny (Litronic Plus AC drive system) umożliwiają efektywne wykorzystanie tak dużej ładowności. Osiągnięcie dalszej optymalizacji parametrów wozidła jest możliwe poprzez zastosowanie opon o zwiększonej wydajności i dobranie odpowiedniej opcji silnika.
VOLVO
Ofertę otwierać będzie 45-tonowa maszyna R45D, a flagowy model to R100E. Volvo R100E z serii E to zupełnie nowe, ważące 100 t (95 t metrycznych) wozidło sztywnoramowe, sprawdzające się m.in. w kopalniach i kamieniołomach. Maszynę zaprojektowano z myślą o klientach poszukujących wozidła zapewniającego dużą wydajność i produktywność, niskie całkowite koszty użytkowania, łatwość serwisowania oraz wysoki komfort pracy operatora. Dzięki dużej pojemności i możliwości szybkiego transportu, nowemu nadwoziu w kształcie litery V, wydajnemu układowi hydraulicznemu, inteligentnym systemom monitorowania i optymalnym warunkom pracy operatora, R100E pozwala klientom przewozić większą ilość materiału w krótkim czasie.
T&M nr 3/2018
Tekst: Michał Jurczak
Add comment