Pompy wysięgnikowe
Specjalistki od betonu. W potocznym mniemaniu najważniejszym kryterium wyboru pompy wysięgnikowej jest odpowiednia długość wysięgu, odpowiadająca charakterystyce wykonywanych prac.
W istocie jednak kryteriów wyboru jest więcej, ważne jest to, co i gdzie betonujemy, od tego zależy bowiem długość węża końcowego, rękaw zaciskowy czy hamulec końcowy. Pompy wysięgnikowe objęte są kontrolą Transportowego Dozoru Technicznego.
Szczególnym zainteresowaniem cieszą się urządzenia mobilne, zabudowane na podwoziach samochodowych, które łatwo jest przetransportować z jednego miejsca pracy na drugie. Przy doborze parametrów, a potem już przy samym zakupie bądź wynajmie, przedsiębiorcy zwracają też uwagę na możliwość rozłożenia pompy w miejscach o ograniczonej powierzchni, gdzie wymagana jest duża manewrowalność. Szczególnie ważna jest ocena dystansu od najbardziej odległego punktu, gdzie wpompowany ma być beton, do planowanego miejsca ustawienia pompy. W wielu przypadkach szczególnie liczy się możliwość podawania betonu trudnopompowalnego. Wprawdzie skonstruowano już urządzenia o wysokości ponad 100 m (101-metrowa pompa CIFA Zoomlion, zamontowana na siedmioosiowym podwoziu Scanii trafiła nawet do Księgi Guinnessa), jednak zastosowanie praktyczne mają głównie pompy o zasięgu 20-60 m.
Kluczowe elementy
Wybór właściwego rodzaju pompy zależy w szczególności od wymaganej jej wydajności, oczekiwanego zasięgu podawania betonu, a także rodzaju pompowanej mieszanki betonowej. Przy złożonych zadaniach budowlanych trzeba też zwrócić szczególną uwagę na liczbę ramion wysięgnika. W praktyce większość pomp o zasięgu ponad 40 m ma pięć ramion. Nie bez znaczenia jest również sposób rozkładania wysięgnika, związany z kinematyką poszczególnych ramion. W przypadku mniejszych, czteroramiennych wysięgników mamy zazwyczaj do czynienia z układem rozkładania typu Z (ramiona tworzą układ obróconej litery Z), w nieco większych stosowany jest też wariant rozkładania typu R („zawijanie” ramion, jedno na drugie). Zaletą systemu Z jest łatwość prowadzenia wysięgnika, przy rozkładaniu betonu na stropach, dzięki takiej kinematyce pompa może stanąć bliżej budynku i wnętrza, do którego ma być pompowany beton. Dla systemu kinematyki typu R ważna jest łatwość pracy przy rozkładaniu betonu na wysokich stropach budynku, czy też praca przy wysokich elementach nośnych wiaduktów (poprawnie zachowuje się również przy pracach fundamentowych, czy zalewaniu płyt monolitycznych). W wysięgnikach pięcioramiennych, ponad 40-metrowych mamy do czynienia przeważnie z rozwiązaniem kombinowanym, łączącym w sobie oba wymienione układy. W każdym przypadku dobór optymalnego rozwiązania skutkuje zachowaniem odpowiedniej sztywności, brakiem kołysania, co bezpośrednio ma wpływ na komfort pracy operatora.
Istotny jest też system rozkładania podpór. Producenci zazwyczaj mają kilka propozycji. Są to np. system XT, w którym przednie podpory mają kształt litery X, a tylne podpory wysuwają się prostopadle do pojazdu (zajmują mniej miejsca); system X, w którym przednie podpory wysuwają się, zaś tylne odchylają się tak, że całość tworzy literę X, przez co potrzebuje nieco więcej miejsca niż system XT (potrzeba wolnej przestrzeni wokół tylnych podpór), a także system XS, w którym przednie podpory są odchylane i teleskopowo wysuwane (odchylenie tylnych podpór wymaga najwięcej przestrzeni na budowie).
Międzynarodowe towarzystwo
Lista dostawców sprzętu nie jest długa, choć na polskim rynku dostępne są produkty praktycznie wszystkich liczących się marek. Wspomniana pompa rekordzistka jest dziełem chińskiego producenta Zoomlion oraz specjalistycznej, włoskiej firmy CIFA, która jest częścią chińskiego koncernu-potentata. Chiński rodowód mają też dwie inne marki, Sany oraz XCMG. Sporymi dokonaniami w konstruowaniu pomp poszczycić się mogą też koreańscy producenci. Gama produktów Everdigm obejmuje kilkanaście modeli wysięgnikowych pomp o zasięgu od 20 do ponad 60 m. Producent podkreśla, że na bazie modułowych elementów można tworzyć też specjalne rozwiązania. Globalną marką (największy producent w Korei, trzeci na świecie) jest Junjin Heavy Industry (w Europie produkty tej marki dostępne są od kilkunastu lat). Podobnie jak w przypadku innych azjatyckich firm, podzespoły pomp pochodzą od sprawdzonych, europejskich producentów, m.in. Bosch/Rexroth, Hawe, Grundfos, HBC, a stal ze Szwecji.
Powodzeniem cieszą się produkty niemieckich marek, m.in. mającego już ponad półwiekową historię Putzmeistera. Dobrą opinię mają też produkty marki Schwing, pochodzące od grupy producencko-handlowej Schwing-Stetter. Szwajcarski rodowód ma natomiast światowy potentat na rynku maszyn budowlanych Liebherr, który niecałe pięć lat temu wzbogacił swą ofertę o pompy do betonu przejmując firmę Waitzinger z siedzibą w Neu-Ulm (Waitzinger Baumaschinen powstała na początku lat 90., specjalizując się w projektowaniu i produkcji samochodowych pomp do betonu, pomp do betonu na przyczepach i tzw. pompogruszek).
Siła technologii
Nie brakuje nowości. Na ubiegłorocznych targach Intermat Schwing-Stetter zaprezentowała nową wersję pompy - S 43 SX III (kolejny etap rozwoju wersji S 43 SX BR02). Zwraca uwagę zastosowanie czteroosiowej ramy podwozia bez przemieszczenia drugiej przedniej osi (zmniejszenie kosztów budowy oraz uproszczenie rejestracji), jak również zmniejszona masa operacyjna, wynosząca mniej niż 32 t nawet z całkowicie napełnionymi zbiornikami (diesel, AdBlue, woda), pełnym wyposażeniem oraz jednostką pompującą P2525 o długim skoku. Zasięg pionowy - 43 m, urządzenie ma pięć ramion wysięgu.
CIFA ma kolejne produkty z serii CarboTech. K53H posiada 53-metrowy wysięgnik zbudowany z pięciu sekcji, K60H jest wersją 60-metrową i sześciosekcyjną. W obu przypadkach dwie ostatnie sekcje wykonano z karbonu (wyjątkowo wytrzymały materiał, o potężnej odporności na uszkodzenia, naprężenia i o relatywnie niskiej masie). K53H i K60H mogą zostać zamontowane na cztero- lub pięcioosiowym podwoziu.
JXRZ46-5.16HP to pompa marki Junjin. Pozwala transportować beton na wysokość 46 m z wydajnością 160 m sześc./h. Wysięgnik zbudowano z pięciu ramion o konstrukcji rozkładania typu „RZ”, wykonanych z wysokogatunkowej stali Weldox. Poszczególne ramiona mają długość: 9,3; 7,8; 7,8; 8,8 oraz 8,8 m, a wąż końcowy mierzy 4 m. Pompa jest zabudowywana na czteroosiowym podwoziu. W ofercie tego producenta jest też m.in. pompa do betonu o zasięgu pionowym 57 m i wydajności ok. 180 m sześc./h.
W ofercie marki Putzmeister są m.in. przebudowane niedawno maszyny: 32-4, 36-4, 42-5 oraz 56-5, jak również model BSF 38-5. Elementem wyposażenia jest system ESC (Ergonic Setup Control) odpowiadający za kontrolę podparcia (zagwarantowanie kontroli zależności między podparciem, ruchami wysięgnika oraz funkcjami pompy), a także OSS (One Side Support) odpowiadający za bezpieczną pracę wysięgnikiem przy jednostronnie rozłożonych nogach podporowych (ustawienie ramion i obszar roboczy są zależne od aktualnego rozłożenia nóg podporowych). Masa całkowita BSF 38-5, maszyny zabudowanej na trzyosiowym podwoziu wynosi poniżej 26 t.
Cechą pompy Liebherr 41 M5 jest m.in. opatentowana podpora XXT. To tzw. wąskie podparcie, z przodu teleskopowe i bocznie wychylane. Teleskop przedniego podparcia znika częściowo w wyżłobieniu tylnej podpory. Tylna, długa, wychylana stopa osadzana jest w podporze XXT w tym samym punkcie łożyskowania bloku masztu, co punkt łożyskowania przedniej stopy podpierającej (stabilność, odporność na skręcenia). Siły powstające na skutek rozłożenia masztu przenoszone są bezpośrednio na te podpory. Konstruktorzy podkreślają wysoką stabilność oraz równomiernie rozdzielenie elementów rurowych po lewej i prawej stronie masztu (nie ma konieczności stosowania elektrycznego systemu zapobiegającego niekorzystnym drganiom masztu). W klasie pomp 30-metrowych jest natomiast THP 160H/36 R4 XXH, z czteroczęściowym masztem (ostatni „ruchomy” element masztu osiąga zakres kątowy wynoszący 270 st.). Maksymalna wydajność to 160 m sześc./h. Dzielony lej zapobiega m.in. osadzaniu się betonu.
Wśród największych jest Everdigm ECP 63 CS-5, pięcioramienna pompa o maksymalnym pionowym wysięgu masztu 63 m. Zasięg poziomy i „w dół” pompy wynosi odpowiednio: 58,7 m oraz 45,6 m. Zamontowano dwupłaszczowy rurociąg o średnicy 125 mm. Urządzenie posiada system zasuwy z rurą zwrotną typu „S” (odporność na odkształcenia strumienia betonu, nieznaczny spadek ciśnienia). Układ hydrauliczny jednostki pompującej pracuje w obiegu zamkniętym. Automatyka sterująca pompą pozwala łatwo ustalić ewentualne usterki i błędy. Wyposażenie standardowe stanowią: radiowy oraz kablowy pulpit zdalnego sterowania, proporcjonalna regulacja wydajnością pompy, pomocniczy układ wyłączników bezpieczeństwa po obydwu stronach pompy, pomocnicza listwa do smarowania zespołów pompy, układ zabezpieczający na kracie kosza zasypowego, osłona siłowników zasuwy, osłony kosza zasypowego oraz leja, układ centralnego automatycznego smarowania zespołów pompy (zasuwa, mieszadło, tłoki robocze). Pompa zabudowywana jest na podwoziu siedmioosiowym.
Tekst:Michał Jurczak
T&M nr 12/2016
Add comment