Robota „na gładko”
CASE i CAT to czołowe marki na, dość niedużym zresztą rynku równiarek.
Wiele oferowanych równiarek to maszyny uniwersalne, poza budową dróg i autostrad, z powodzeniem stosować je można do skarpowania, spychania, zrywania i odśnieżania. Zobaczmy jakim potencjałem dysponują kluczowe modele obu marek.
Podstawowym walorem równiarek jest dla ich użytkowników wydajność. Dominują maszyny samojezdne, głównie w wersji trzyosiowej (wyparły stosowane wcześniej, maszyny dwuosiowe). Liczy się też uniwersalność maszyn, w tym możliwość zastosowania dodatkowego sprzętu. Maszyny mają zarówno lemiesze standardowe, jak i opcjonalne (dłuższe), są producenci oferujący odpowiednie przedłużenia montowane z prawej, bądź lewej strony lemiesza. Gama osprzętu roboczego obejmuje nierzadko asortyment osprzętu do prac ziemnych (np. w przypadku maszyn CAT są to krawędzie tnące, nakładki oraz końcówki zębów zrywaka). Dostępne są mocowane z przodu płyty pchające/przeciwwagi oraz przednie podnośniki. Do przedniego podnośnika można mocować przedni lemiesz spycharki lub zrywak spulchniający (szybkie przenikanie przez twardy materiał i jego dokładne rozrywanie, aby umożliwić łatwiejsze poruszanie się materiału przy odkładnicy lemiesza). Dla wielu użytkowników liczy się też dostępność pługów śnieżnych (zwykłych i bocznych).
Siła i wydajność
Modele CAT 120 M2/120M2 AWD zaopatrzono w fabryczne silniki spełniające wyśrubowane wymogi norm emisyjnych. Zastosowano blokadę mechanizmu różnicowego, jest rozłączana na czas skrętu i załączana ponownie na czas jazdy na wprost, co ułatwia pracę, obniża zużycie paliwa i chroni układ przeniesienia napędu. Modułowa oś tylna mocowana jest śrubami. To wszystko ma dać maszynie wydajność, a jednostce napędowej trwałość. Silnik C7.1 ACERT dysponuje nadwyżką momentu obrotowego i siły napędowej, co ma zapewniać moc pozwalającą przetrzymać nagłe, krótkotrwałe okresy wzrostu obciążenia i zachować odpowiednią prędkość wyrównywania bez zmiany biegu na niższy. Zastosowano układ paliwowy z wysokociśnieniową szyną common rail. Prędkość obrotowa hydraulicznie napędzanego wentylatora chłodzącego sterowanego temperaturowo jest automatycznie dostosowywana do aktualnych wymagań silnika (wentylator w mniejszym stopniu obciąża silnik umożliwiając przekazywanie większej mocy na koła maszyny i ograniczając zużycie paliwa). Po odchyleniu wentylatora uzyskuje się wygodny dostęp do rdzeni chłodnicy, co znacznie skraca czas czyszczenia układu.
W serii równiarek CASE obejmującej modele 13- i 16-tonowe połączono wysoko wydajne silniki, wyposażone w technologię Hi-eSCR oraz transmisję Ergopower. Hi-eSCR pozwala spełnić wymogi normy emisji spalin Tier 4 Final korzystając jedynie z technologii selektywnej redukcji katalitycznej tlenków azotu, eliminując potrzebę stosowania układu recyrkulacji spalin. Ponieważ w silniku nie odbywa się recyrkulacja spalin, znacznie wzrasta sprawność procesu spalania. Niższe wymagania dotyczące chłodzenia silnika sprawiają, że montowana chłodnica jest mniejsza, dzięki czemu zwiększa się widoczność z przodu maszyny, a czyszczenie staje się prostsze. Zastosowano przekładnię Ergopower z przemiennikiem momentu obrotowego. Funkcja automatycznej zmiany biegów pozwala operatorowi skoncentrować się na pracy i optymalizuje pracę równiarki, dzięki odpowiedniemu dostrojeniu krzywej mocy. Funkcja ta, w połączeniu z przekładnią momentu obrotowego zapobiega utykaniu układu napędowego. Mechanizm różnicowy z blokadą No-SPIN natychmiast przenosi moment obrotowy ze ślizgającego się koła na koło o lepszej przyczepności. System nie wymaga obsługi, operator maszyny może skoncentrować się na sterowaniu lemieszem. Napęd hydrostatyczny umożliwiający jazdę w trybie pełzania sprawia, że prędkość przedniej osi jest praktycznie niezależna od obrotów silnika. Dzięki temu równiarkę można stosować do ubijania nawierzchni, co pozwala zmniejszyć liczbę maszyn wykorzystywanych do robót drogowych. W najmniejszym wariancie (836C) do napędu maszyny wykorzystano silnik o mocy 138 KM, w maszynie 856C stosowany jest motor 173-konny. Oba modele oferowane są także w wariancie AWD. Hydrostatyczny napęd kół przednich z systemem E.D.C.V (Electronic Drive Control Volume) jest załączany dodatkowo do hydrodynamicznego napędu kół tylnych. Istotną cechą równiarek CASE jest system VHP - Variable Horse Power - czyli zmienny wydatek mocy na biegach 1-3 i 4-6. Niezależnie od wybranego wariantu, 4WD lub 6WD, model 836C może zostać wyposażony w 24-calowe opony, rozwiązanie sprawdzające się np. w przypadku nierównego podłoża.
Na liście zaawansowanych technologii
Współczesne równiarki są, podobnie jak inne maszyny budowlane „nafaszerowane” technologicznymi nowinkami. Dane pochodzące z maszyn wyposażonych w różnego rodzaju technologie odpowiadają za pełniejszy niż dotychczas wgląd w funkcjonowanie sprzętu oraz wykonywane zadania. Technologia CAT Product Link jest ściśle zintegrowana z maszyną i służy do bezprzewodowej transmisji kluczowych informacji na jej temat (położenie, liczba roboczogodzin, zużycie paliwa, czas bezczynności oraz kody zdarzeń). Dostęp do danych ma miejsce poprzez internetowy system VisionLink (wgląd w parametry wydajności maszyny lub całej floty). Informacje ułatwiają podejmowanie decyzji. Technologie Grade z kolei łączą cyfrowe dane projektu i układ nawigacji w kabinie, pozwalając uzyskać dokładnie zakładany stan nawierzchni, praktycznie eliminując konieczność korzystania z tradycyjnych pomiarów nachylenia i palikowania terenu. W efekcie wzrasta wydajność, maszyna wykonuje prace szybciej i przy mniejszej liczbie cykli, co obniża zużycie paliwa, a tym samym koszty obsługi. CAT Grade z pomiarem spadku poprzecznego ma zapewnić automatyczną kontrolę jednej strony lemiesza. Oblicza pozycję nachylenia lemiesza i reguluje lewy lub prawy siłownik, aby osiągnąć nachylenie docelowe, co zmniejsza wymagania kontroli przez operatora nawet o 50 proc. Operator może wybrać sterowaną automatycznie stronę lemiesza i zmienić kierunek przy przejeździe powrotnym bez zmiany ustawień. Wysokość jest kontrolowana ręcznie przez dopasowanie nachylenia lub automatycznie przez dodanie urządzenia sterującego podniesieniem, takiego jak sonar lub laser. Dodanie układu AccuGrade ma zapewniać dodatkową kontrolę 2D i/lub 3D (wykorzystuje specjalny monitor wyświetlający projekt prac w formacie cyfrowym dla nachylenia lemiesza 3D i kontroli wysokości). Opcjonalnie oferowany jest system stabilizacji nachylenia, wykrywający i redukujący podskakiwanie maszyny, ograniczając obroty silnika w odstępach co 15 proc. zgodnie z potrzebami stabilizacji.
W maszynach CASE, to konstrukcja typu „A-Shape” odpowiada za nieustanną kompensację naprężenia podczas pracy. Typowe naprężenia boczne w pozycji „off-set” są praktycznie eliminowane (dłuższy okres eksploatacji). Podporę lemiesza można umieścić za pomocą układu hydraulicznego w pięciu pozycjach (system blokady typu „pin-lock”), a oryginalny kształt odkładnicy pozwala operatorowi równiarki przekręcić lemiesz o ponad 90 st. w każdym miejscu, bez ingerencji mechanicznych. Lemiesz wielokątowy ułatwia walcowanie materiału. Można manewrować lemieszem pod każdym kątem (zmniejszenie siły pociągowej i lepsze mieszanie materiału). Układ hydrauliczny wyczuwa obciążenie. Bezpośrednio uruchamiana osiowa pompa tłokowa dostarcza wydzieloną dawkę oleju tam, gdzie jest to niezbędne. Zawory kontrolne umożliwiają kompensację ciśnienia, dzięki czemu odkładnicę można podnosić lub opuszczać równolegle. Specjalny przełącznik umieszczony w podłodze kabiny pozwala operatorowi uzyskać maksymalną wydajność układu hydraulicznego niezależnie od obrotów silnika, co skraca czas reakcji (tryb pełnego przepływu). Dostawcy maszyn podkreślają, że równiarki CASE z serii 800 mogą zostać fabrycznie wyposażone w najpopularniejszy system sterowania pracą lemiesza, a jednostka dostarczana jest wraz ze wszystkimi sensorami, kablami i elementami pomocniczymi. To typowe rozwiązanie typu „plug and play”: wystarczy, że użytkownik zainstaluje w kabinie antenę i monitor, a system sterowania lemiesza będzie gotowy do użycia. Jest on zresztą kompatybilny z różnego rodzaju czujnikami (ultradźwiękowe, laserowe, GPS lub Universal Total Station). Dzięki automatycznej kontroli pracy lemiesza nawet mało doświadczony operator może efektywnie wykorzystywać możliwości maszyny. Zastosowanie systemu kontroli CASE pozwala wykorzystać nawet te urządzenia do kontroli pracy lemiesza, które zainstalowano wcześniej w innych maszynach.
Bezpiecznie i wygodnie
Operator chce pracować wygodnie. Liczy się też bezpieczeństwo i łatwość obsługi maszyny. Dostawy równiarek CAT 120 M2/120M2 AWD podkreślają np. że konstrukcja pomaga w obsłudze technicznej i usuwaniu zanieczyszczeń oraz dostępie do podzespołów mechanizmu różnicowego. Elektronicznie regulowane konsole sterujące ułatwiają ustawienie dżojstików. Do montowanych standardowo elementów zapewniających bezpieczeństwo należą m.in. szyby ze szkła wielowarstwowego, światła cofania oraz poręcze i perforowane stopnie po obu stronach maszyny. Jest też kamera tylna. Istotną rolę ma do spełnienia system wykrywania obecności operatora. Dopóki nie zajmie on miejsca w fotelu i maszyna nie będzie gotowa do bezpiecznej pracy, hamulec postojowy pozostanie załączony, a układ hydrauliczny zablokowany. Bywa, że przydaje się awaryjny układ kierowniczy. Standardową procedurą jest automatyczne załączenie elektrycznej pompy hydraulicznej. Dzięki temu operator może dojechać maszyną do miejsca postoju. Prosty przełącznik w kabinie umożliwia wyłączenie wszystkich roboczych funkcji hydraulicznych, pozostawiając aktywny jedynie układ kierowniczy. To zabezpieczenie jest szczególnie przydatne podczas jazdy po drogach. Awaryjny układ hamulcowy posiada akumulatory umożliwiające zatrzymanie maszyny w razie usterki. Za lepszą widoczność odpowiada opcjonalny system obserwacji obszaru roboczego (Work Area Vision System, WAVS) z 7-calowym monitorem, zamontowanym w kabinie. W skład systemu wchodzi wytrzymała kamera przystosowana do pracy w trudnych warunkach.
Dwa elektrohydrauliczne dżojstiki, w porównaniu do konwencjonalnych dźwigni sterujących radykalnie zmniejszają ilość ruchów dłoni i nadgarstka. Lewy dżojstik służy przede wszystkim do sterowania kierunkiem i prędkością jazdy. Odpowiada za obsługę układu kierowniczego, przegubu, powrót do pozycji centralnej, pochylanie kół, załączanie biegów, pracę lewego siłownika podnoszenia odkładnicy i sterowanie trybem ruchu swobodnego. Prawy służy natomiast głównie do sterowania funkcjami belki zaczepowej, obrotnicy i odkładnicy lemiesza. Odpowiada za obsługę prawego siłownika podnoszenia odkładnicy i sterowanie trybem ruchu swobodnego, przesuwanie i pochylanie odkładnicy lemiesza, obracanie obrotnicy, przesuwanie osi obrotnicy, elektroniczne sterowanie prędkością obrotową silnika oraz ręczne załączanie/rozłączanie blokady mechanizmu różnicowego. Kąt pochylenia dżojstika odpowiada kątowi skrętu kół. Specjalny mechanizm utrzymuje dżojstik w wybranej pozycji do czasu, aż operator zmieni kąt jego pochylenia. Czułość układu kierowniczego zmniejsza się automatycznie wraz ze wzrostem prędkości jazdy. Dostawcy maszyn prezentują też profilowane drzwi kabiny, zwężającej się obudowy silnika i opatentowaną pochyloną tylną szybę, co ma gwarantować odpowiednią widoczność na obszar roboczy. Liczne mocowania izolują kabinę od podwozia.
Dostawcy maszyn CASE zwracają uwagę na to, że kabinę umieszczono z tyłu równiarki (na tylnej ramie), co ma zapewniać dodatkowy komfort i wygodę: operator maszyny przez cały czas wie, jaki jest kąt skrętu w przegubie; umieszczenie kabiny w tylnej części maszyny zwiększa widoczność odkładnicy; osadzenie masy kabiny na tylnej ramie zwiększa przyczepność równiarki. Podgrzewany fotel pneumatyczny, wchodzący w skład wyposażenia standardowego, zwiększa komfort pracy operatora. Szerokie, przyciemniane szyby, umieszczone z przodu i po bokach kabiny odpowiadają za należytą widoczność we wszystkich kierunkach. Nawet jeśli operator operuje urządzeniem w pozycji siedzącej, wciąż widzi całą odkładnicę, aż do maksymalnego kąta przechyłu. Bezpieczeństwo pracy zwiększa zastosowanie tylnej kamery. Operator nie musi się odwracać przy cofaniu. Szeroki, kolorowy 7-calowy wyświetlacz pozwala łatwo dostrzec każdą przeszkodę. Niskoprofilowe kabiny sprawiają, że wysokość równiarki zmniejsza się o 180 mm, dzięki czemu maszynę łatwiej jest transportować z jednego miejsca pracy na drugie.
T&M nr 12/2019
Tekst: Michał Jurczak
Add comment