Sztywnoramowe kolosy
Na przestrzeni lat wozidła znacznie się zmieniły, a zmianom tym sprzyjał zarówno postęp technologiczny w zakresie jednostek napędowych, jak i specjalistycznego ogumienia.
To one, podobnie jak np. szereg innowacji z zakresu monitorowania, poszerzyły pole do zastosowania wozideł. Polski rynek wozideł sztywnoramowych jest dość niewielki, co nie oznacza, że dostawcy maszyn traktują go marginalnie.
Pierwsze, wielkogabarytowe pojazdy do transportu budowlanego, przewyższające swymi rozmiarami typowe ciężarówki powstały ponad osiemdziesiąt lat temu. Długi czas to amerykańskie wozidła królowały wśród sztywnoramowych kolosów. Za przełom w dziedzinie konstrukcji i produkcji wozideł sztywnoramowych uznaje się jednak połowę ubiegłego wieku. Na rynkach dominowały produkty, niemal zupełnie zapomnianych już dziś marek jak: Dresser czy Faun. Teraz w gronie liderów są m.in. Cat, Liebherr czy Komatsu. Jeszcze dekadę temu powodzenie miały maszyny Terex, pięć lat temu markę przejęło Volvo. Obecnie wozidła Volvo wytwarzane są w przemianowanej, szkockiej fabryce w Motherwell, a sprzedawane wyłącznie przez sieć dealerów szwedzkiej marki. Topową jest wersja R100E, maszyna o 95-tonowej ładowności. Poj. z nadsypem przekracza 60 m.sześc. a masa robocza to niemal 70 t. Do napędu stosowany jest Diesel marki Cummins. To ponad 1000-konna jednostka generująca maksymalny moment obrotowy na poziomie ponad 4,6 tys. Nm (przy 1,3 tys. obr./min. Prędkość maksymalna to 50 km/h.
Funkcjonalnie i oszczędnie
Nie zmienia się lista kluczowych, pożądanych przez użytkowników cech wozideł. Wymieniają głównie: stabilną konstrukcję (trwałość w trudnych warunkach), relatywnie dużą pojemność i odpowiednią powierzchnię skrzyni (ułatwiają ładowanie), trwały silnik, odpowiednią widoczność z kabiny, jak również komfort eksploatacji. Jednym z kluczowych cech jest też …ekonomia. Dostawca maszyn Caterpillar serii G (m.in. 772G) podkreśla, jak ważne dla ekonomicznej eksploatacji są nowoczesne, elektroniczne systemy sterowania. W tym konkretnym przypadku, do dyspozycji jest siedem strategii oszczędzania paliwa. Z kolei ogranicznik prędkości stanowi sposób na zminimalizowanie ryzyka na drodze. Dzięki niemu wozidło utrzymuje limit prędkości jazdy i odpowiednią prędkość obrotową silnika podczas jazdy na najbardziej ekonomicznym biegu. Ta funkcja, z jednej strony obniża zużycie paliwa, z drugiej zmniejsza poziom hałasu i zużywanie się elementów układu napędowego.
Liebherr od lat wykorzystuje sprawdzoną koncepcję napędu spalinowo-elektrycznego, która ma zapewniać maksymalną opłacalność, tak by w połączeniu z koparką wozidła spełniały wymagania stawiane np. w górnictwie. Korzyścią dla klientów ma być odpowiednia wydajność przy relatywnie niskich kosztach na tonę materiału. Chodzi np. o połączenie skutecznego systemu napędowego Litronic Plus (AC) oraz relatywnie wysokiej mocy silnika, co m.in. przyczynia się do osiągania większych prędkości przy zjazdach. Parametry dopasowane są do pracy z maszynami do robót ziemnych w danej klasie.
Również wozidło Komatsu HD605-8 zostało zaprojektowane w celu zapewnienia maksymalnej wydajności, przy relatywnie niskich kosztach eksploatacji. Maszyna dysponuje potężnym, 778-konnym Dieslem, poj. załadowcza wynosi 40 m.sześc. (maksymalna ładownośc to 63 t), a kolos może poruszać się z prędkością 70 km/h. Funkcja automatycznego wyłączania silnika ma pomóc w… oszczędzaniu paliwa. Opcjonalnie stosowany jest automatyczny układ kontroli trakcji (KTCS). Producent zwraca uwagę też na dużą moc spowalniacza, zapewniającą zarówno wysoką wydajność, jak i bezpieczeństwo, ale też na relatywnie niewielki promień skrętu. Automatyczna kontrola prędkości (ARSC) pozwala ułatwo ustawić stałą prędkośc zjazdu ze wzniesienia ułatwiając operatorowi prowadzenie pojazdu (ustawienie z dokładnością do 1 km/h). Przednie zawieszenie (McPerson) posiada specjalną ramę A, między każdym kołem a ramą główną. Większa przestrzeń między kołami przednimi a ramą główną zwiększa kąt obrotu (zmniejsza promien skrętu).
Nowocześnie i wygodnie
Dostawca wozideł CAT podkreśla, że konstrukcja maszyn serii G dają technikom łatwy dostęp do wspólnych punktów obsługowych, np. blokady silnika, blokady układów maszyny, wzierników poziomów cieczy, smarowniczek, w celu przeprowadzenia regularnej konserwacji planowej. Elementem pomocnym w eksploatacji jest system zarządzania informacjami o zasadniczym znaczeniu (Vital Information Management System, VIMS). Udostępnia dane o wydajności, informacje o stanie technicznym wozidła oraz statystyki pracy. Pozwalają one podejmować decyzje dotyczące szkolenia operatorów, czy częstotliwości przeprowadzania konserwacji. Ponadto VIMS przekazuje dane dotyczące rejestracji zdarzeń, czasu przestojów i zużycia paliwa. Informacje z systemu VIMS są prezentowane na wyświetlaczu układu Advisor w kabinie. Innym z nowych elementów jest zmodyfikowany układ przeciwpoślizgowy, zapewniający krótszy czas reakcji na poślizg kół przez zastosowanie hydraulicznych hamulców zasadniczych. Załączanie następuje przy niższych prędkościach jazdy, dzięki czemu pojazd szybciej odzyskuje przyczepność. Czujnik układu kierowniczego pozwala odróżnić poślizg kół od ich szybkiego obrotu, dzięki czemu załączanie jest bardziej precyzyjne. Ciągła modulacja mocy między dwoma tylnymi zespołami kół za pomocą hydraulicznych hamulców zasadniczych ułatwia zarządzanie przyczepnością w zależności od aktualnych warunków podłoża.
W maszynie Komatsu HD 605-8 zwraca uwagę m.in. bezpieczny dostęp do kabiny, dzięki frontowym schodom o niewielkim kącie nachylenia z poręczami i zabezpieczeniem antypoślizgowym. Zastosowano ogranicznik prędkości (maksymalna prędkość jest ograniczona bez względu na to, czy wozidło jest pełne, czy puste), ABS jest stosowany opcjonalnie. Fotel operatora posiada pełna regulację. Jest zawieszony pneumatycznie, pogrzewany i wentylowany. Zwraca uwagę również kolorowy monitor LCD. Dostęp do akumulatora i jego odłącznika jest możliwy z poziomu gruntu. Punkty smarowania scentralizowano. Specjalny licznik zarządza załadunkiem. Masa ładunku wyświetlana jest przez cały czas, zarówno w kabinie jak i na zewnątrz.
Wygodę eksploatacji zwiększa Komtrax, bezprzewodowy, fabryczny system monitorowania. Umożliwia zarządzanie flotą, bez względu na to, gdzie aktualnie znajduje się właściciel maszyny (zarządzania maszynami w ich aktualnym miejscu pracy). Do wizualizacji danych wykorzystywane są mapy, tabele i wykresy. System (dostępny 24/7) ma pomóc w przewidywaniu ewentualnych problemów, w planowaniu obsługi technicznej z wyprzedzeniem. Zapewnia również bezpieczeństwo (chroni maszynę przed kradzieżą i nieautoryzowanym użyciem), monitoruje lokalizację, pozwala zdalnie zablokować silnik, z drugiej strony pozwala na kontrolowanie poziomu paliwa z ostrzeżeniem o jego ewentualnej kradzieży (tylko w modelach wyposażonych w Komtrax wersja 5.0).
CATERPILLAR
Caterpillar 772G to nowoczesna maszyna z zaawansowanym, elektronicznym systemem sterowania. Siedem strategii oszczędzania paliwa przyczynia się do obniżenia poziomu emisji spalin. Ograniczenie prędkości stanowi sposób na zminimalizowanie ryzyka na drodze. Dzięki niemu wozidło utrzymuje limit prędkości jazdy i odpowiednią prędkość obrotową silnika podczas jazdy na najbardziej ekonomicznym biegu. W przeciwieństwie do blokady zmiany biegów ta funkcja obniża zużycie paliwa, poziom hałasu i stopień zużywania się elementów układu napędowego. Wozidła serii G dają technikom łatwy dostęp do wspólnych punktów obsługowych, np. blokady silnika, blokady układów maszyny, wzierników poziomów cieczy, smarowniczek, w celu przeprowadzenia regularnej konserwacji planowej.
HITACHI
Z uwagi na stosunkowo niewielkie rozmiary (9,87 m x 5,34 m x4,65 m), szczególnie popularny wśród wozidel Hitachi jest model EH1100-5. Maszyna ta, o masie netto 45,8 t, ma ładowność 63,5 t, przy objętości skrzyni 32,7 m sześc. W zależności od rodzaju materiału i jego własności fizycznych możliwe jest dostosowanie skrzyni ładunkowej do potrzeb w taki sposób, by przedłużyć jej żywotność i trwałość. Przekładnia i układ przeniesienia napędu sprawdzają się również przy pokonywaniu wzniesień i pełnym obciążeniu. Ważną cechą wozideł Hitachi jest system zawieszenia własnej konstrukcji, chroniony patentami. Do napędu wozidła służy 760-konny motor wysokoprężny marki Cummins.
KOMATSU
Komatsu HD 605-8 to wozidło zaprojektowane z myślą o zapewnieniu użytkownikowi maksymalnej wydajności i możliwie niskich kosztów eksploatacji. Poj. załadowcza wynosi 40 m sześc. Maszynę zaopatrzono w funkcję automatycznego wyłączania silnika, maksymalizującą oszczędność paliwa. Opcjonalnie stosowany jest automatyczny układ kontroli trakcji KTCS. Producent zwraca uwagę m.in. na dużą moc spowalniacza, co ma zapewniać zarówno wysoką wydajność, jak i bezpieczeństwo eksploatacji maszyny. System zdalnego monitorowania Komtrax (lub Komtrax Plus) to standardowe wyposażenie. Rozwiązanie zapewnia bezpłatne usługi monitorowania. Dostarcza informacji o oszczędnościach związanych z flotą i wyposażeniem, umożliwia proaktywną i zapobiegawczą konserwację. Jest kompatybilny z PC, smartfonem lub tabletem.
LIEBHERR
Liebherr T 284 to następca odnoszącego sukcesy modelu T 282 C. Jest to nadal najlżejsze (najniższa masa pustego pojazdu) i najbardziej wydajne (najwyższa ładowność) ultra-klasyczne wozidło ze zmniejszonym zużyciem paliwa. T284 to maszyna o relatywnie niskiej masie własnej, w relacji do możliwości, tzn. np. ładowności. Niski ciężar własny wozidła oraz wydajny system napędu na prąd zmienny (Litronic Plus AC drive system) umożliwiają efektywne wykorzystanie tak dużej ładowności. Osiągnięcie dalszej optymalizacji parametrów wozidła jest możliwe poprzez zastosowanie opon o zwiększonej wydajności i dobranie odpowiedniej opcji silnika.
VOLVO
Flagowy model to R100E, zupełnie nowe, ważące 100 t (95 t metrycznych) wozidło sztywnoramowe, sprawdzające się m.in. w kopalniach i kamieniołomach. Maszynę zaprojektowano z myślą o klientach poszukujących wozidła zapewniającego dużą wydajność i produktywność, niskie całkowite koszty użytkowania, łatwość serwisowania oraz wysoki komfort pracy operatora. Dzięki dużej pojemności i możliwości szybkiego transportu, nowemu nadwoziu w kształcie litery V, wydajnemu układowi hydraulicznemu, inteligentnym systemom monitorowania i optymalnym warunkom pracy operatora, R100E pozwala klientom przewozić większą ilość materiału w krótkim czasie.
T&M nr 3/2019
Tekst: Michał Jurczak
Add comment